Wardęgowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Wardęgowa | |dopełniacz wsi = Wardęgowa | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Krzyż w Wardęgowie.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Krzyż w Wardęgowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013. | + | |opis zdjęcia = Krzyż w Wardęgowie, źródło: http://www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013. |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
| − | |województwo = warmińsko - mazurskie | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
|powiat = nowomiejski | |powiat = nowomiejski | ||
|gmina = Biskupiec Pomorski | |gmina = Biskupiec Pomorski | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Wardęgowo'''</big> (niem. Wardengowo) – [[wieś sołecka]] w Polsce [[województwo warmińsko - mazurskie |województwie warmińsko – mazurskiej]] w [[powiat nowomiejski |powiecie nowomiejskim]] w [[gmina Biskupiec Pomorski |gminie Biskupiec Pomorski]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie | + | <big>'''Wardęgowo'''</big> (niem. Wardengowo) – [[wieś sołecka]] w Polsce [[województwo warmińsko - mazurskie |województwie warmińsko – mazurskiej]] w [[powiat nowomiejski |powiecie nowomiejskim]] w [[gmina Biskupiec Pomorski |gminie Biskupiec Pomorski]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. |
| Linia 37: | Linia 37: | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Biskupiec Pomorski| gminy Biskupiec Pomorski]], której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości [[Łąkorz]] wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach [[Mierzyn |Mierzyna]], na zachód od [[Sumin |Sumina]] oraz na północ od [[Wielka Tymawa]]) i kemy (w rejonie [[Sumin |Sumina]], [[Łąkorek| Łąkorka]], [[Wonna| Wonny]] i [[Szwarcenowo |Szwarcenowa]]). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest [[Góra Szwedzka]] – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie [[Osa |Osy]] u ujścia jej do [[Jezioro Płowęż |Jeziora Płowęż]]. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny [[„Jezioro Karaś”]], torfowiskowy [[„Kociołek”]], [[„Łabędź”]], [[„Uroczysko Piotrowice”]] oraz częściowo [[Brodnicki Park Krajobrazowy]]. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe. | + | Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Biskupiec Pomorski| gminy Biskupiec Pomorski]], której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26% powierzchni gminy, a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są: wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.), wzgórza i pagórki morenowe, sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska, a w okolicach miejscowości [[Łąkorz]] wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach [[Mierzyn |Mierzyna]], na zachód od [[Sumin |Sumina]] oraz na północ od [[Wielka Tymawa]]) i kemy (w rejonie [[Sumin |Sumina]], [[Łąkorek| Łąkorka]], [[Wonna| Wonny]] i [[Szwarcenowo |Szwarcenowa]]). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska. Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest [[Góra Szwedzka]] – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie [[Osa |Osy]] u ujścia jej do [[Jezioro Płowęż |Jeziora Płowęż]]. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny [[„Jezioro Karaś”]], torfowiskowy [[„Kociołek”]], [[„Łabędź”]], [[„Uroczysko Piotrowice”]] oraz częściowo [[Brodnicki Park Krajobrazowy]]. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to: gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe. |
| Linia 45: | Linia 45: | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Nazwa miejscowości pochodzi od słowa „hortulanus” – włóczęga. Miejscowość za czasów krzyżackich należała do [[komturstwo krzyżackie |komturstwa radzyńskiego]]. | + | Nazwa miejscowości pochodzi od słowa „hortulanus” – włóczęga. Miejscowość za czasów krzyżackich należała do [[komturstwo krzyżackie |komturstwa radzyńskiego]]. Nieznana jest dokładna data lokacji wsi. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | W 1719 r. na skraju wsi Wardęgowo, małemu chłopcu wypasającemu bydło objawiła się Matka Boska. Jeden z wołów przeraźliwie zaryczał, a chłopiec podbiegł do niego i zauważył namalowany na blasze obraz Matki Bożej. Na pamiątkę tego wydarzenia powstała tutaj kaplica. W XVIII w. w pobliżu miejscowości poległo wielu żołnierzy pochodzenia francuskiego. Ofiary pochowano w jednym grobie, nad którym stał krzyż, usunięty w okresie międzywojennym. W 1720 r. właścicielką Wardęgowa była Rozalia Sampławska. 1789 r. wieś wraz z folwarkiem liczyła 11 [[dym |dymów]] i należała do Czapskich. | |
| − | W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest [[Kazimierz Śliwiński]]. | + | <br/> |
| + | |||
| + | W XIX w. na terenie miejscowości istniała cegielnia. W XIX w. we wsi zajmowano się hodowlą krów mlecznych rasy wschodnio–fryskiej, owiec do strzyżenia, świń tucznych rasy Yorkshire. W 1885 r. było tutaj 5 domów i 13 [[dym| dymów]]. We wsi mieszkało 76 osób w tym 54 katolików i 22 ewangelików. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | Przed II wojną światową Wardęgowo składało się z dwóch miejscowości: Wardęgowa oraz Wardęgówka. Po wojnie obie miejscowości połączono administracyjnie. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ===Ludzie związani z miejscowością=== | ||
| + | |||
| + | W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Kazimierz Śliwiński]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | === Zabytki | + | === Zabytki=== |
| − | Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: [[kaplica pw. Niepokalanego Serca Maryi Panny z II poł XX w.]] (powstała na miejscu drewnianej kapliczki z XVIII w.), [[dwór z I poł. XIX w.]], drewniane chaty z lat | + | Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: [[kaplica pw. Niepokalanego Serca Maryi Panny z II poł. XX w.]] (powstała na miejscu drewnianej kapliczki z XVIII w.), [[dwór z I poł. XIX w.]], drewniane chaty z lat 1937–1938; cmentarz wojskowy z 1812 r. |
| − | [[File:Kaplica w Wardęgowie.jpg|300 px |thumb|Kaplica w Wardęgowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]] | + | [[File:Kaplica w Wardęgowie.jpg|300 px |thumb|Kaplica w Wardęgowie, źródło: http://www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]] |
<br/> | <br/> | ||
| − | === Bibliografia | + | === Bibliografia=== |
http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&subsub=25&menu=130&strona=1, 12.09.2013. | http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&subsub=25&menu=130&strona=1, 12.09.2013. | ||
Wersja z 19:02, 10 lis 2013
| Wardęgowo | |
| | |
 Krzyż w Wardęgowie, źródło: http://www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Biskupiec Pomorski |
| Sołectwo | Wardęgowo |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Tablice rejestracyjne | NNM |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wardęgowo | |
| Położenie na mapie Polski  Wardęgowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wardęgowo (niem. Wardengowo) – wieś sołecka w Polsce województwie warmińsko – mazurskiej w powiecie nowomiejskim w gminie Biskupiec Pomorski. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec Pomorski, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26% powierzchni gminy, a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są: wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.), wzgórza i pagórki morenowe, sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska, a w okolicach miejscowości Łąkorz wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Wielka Tymawa) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska. Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie Osy u ujścia jej do Jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to: gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.
Dzieje miejscowości
Nazwa miejscowości pochodzi od słowa „hortulanus” – włóczęga. Miejscowość za czasów krzyżackich należała do komturstwa radzyńskiego. Nieznana jest dokładna data lokacji wsi.
W 1719 r. na skraju wsi Wardęgowo, małemu chłopcu wypasającemu bydło objawiła się Matka Boska. Jeden z wołów przeraźliwie zaryczał, a chłopiec podbiegł do niego i zauważył namalowany na blasze obraz Matki Bożej. Na pamiątkę tego wydarzenia powstała tutaj kaplica. W XVIII w. w pobliżu miejscowości poległo wielu żołnierzy pochodzenia francuskiego. Ofiary pochowano w jednym grobie, nad którym stał krzyż, usunięty w okresie międzywojennym. W 1720 r. właścicielką Wardęgowa była Rozalia Sampławska. 1789 r. wieś wraz z folwarkiem liczyła 11 dymów i należała do Czapskich.
W XIX w. na terenie miejscowości istniała cegielnia. W XIX w. we wsi zajmowano się hodowlą krów mlecznych rasy wschodnio–fryskiej, owiec do strzyżenia, świń tucznych rasy Yorkshire. W 1885 r. było tutaj 5 domów i 13 dymów. We wsi mieszkało 76 osób w tym 54 katolików i 22 ewangelików.
Przed II wojną światową Wardęgowo składało się z dwóch miejscowości: Wardęgowa oraz Wardęgówka. Po wojnie obie miejscowości połączono administracyjnie.
Ludzie związani z miejscowością
W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Kazimierz Śliwiński.
Zabytki
Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: kaplica pw. Niepokalanego Serca Maryi Panny z II poł. XX w. (powstała na miejscu drewnianej kapliczki z XVIII w.), dwór z I poł. XIX w., drewniane chaty z lat 1937–1938; cmentarz wojskowy z 1812 r.
Bibliografia
http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&subsub=25&menu=130&strona=1, 12.09.2013.
