Wonna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|dopełniacz wsi = Wonny | |dopełniacz wsi = Wonny | ||
|zdjęcie = Fragment kuźni w Wonnie.jpg | |zdjęcie = Fragment kuźni w Wonnie.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Fragment kuźni, żródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013. | + | |opis zdjęcia = Fragment kuźni, żródło: http://www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013. |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
| − | |województwo = warmińsko - mazurskie | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
|powiat = nowomiejski | |powiat = nowomiejski | ||
| − | |gmina = | + | |gmina = Biskupiec Pomorski |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = Wonna | |sołectwo = Wonna | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Wonna'''</big> (niem. Wonnenburg, | + | <big>'''Wonna'''</big> (niem. Wonnenburg, Wonno)– [[wieś sołecka]] w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko – mazurskim]], w [[powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], w [[gmina Biskupiec Pomorski |gminie Biskupiec Pomorski. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. |
| Linia 37: | Linia 37: | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | + | Na terenie Wonny znajduje się [pomnik przyrody – klon jawor z 1993 r.]] Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Biskupiec Pomorski| gminy Biskupiec Pomorski]], której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26% powierzchni gminy, a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są: wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.), wzgórza i pagórki morenowe, sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska, a w okolicach miejscowości [[Łąkorz]] wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach [[Mierzyn |Mierzyna]], na zachód od [[Sumin |Sumina]] oraz na północ od [[Wielka Tymawa]]) i kemy (w rejonie [[Sumin |Sumina]], [[Łąkorek| Łąkorka]], Wonny i [[Szwarcenowo |Szwarcenowa]]). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska. Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest [[Góra Szwedzka]] – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie [[Osa |Osy]] u ujścia jej do [[Jezioro Płowęż |Jeziora Płowęż]]. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny [[„Jezioro Karaś”]], torfowiskowy [[„Kociołek”]], [[„Łabędź”]], [[„Uroczysko Piotrowice”]] oraz częściowo [[Brodnicki Park Krajobrazowy]]. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to: gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe. | |
| − | Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Biskupiec Pomorski| gminy Biskupiec Pomorski]], której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości [[Łąkorz]] wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach [[Mierzyn |Mierzyna]], na zachód od [[Sumin |Sumina]] oraz na północ od [[Wielka Tymawa]]) i kemy (w rejonie [[Sumin |Sumina]], [[Łąkorek| Łąkorka]], Wonny i [[Szwarcenowo |Szwarcenowa]]). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest [[Góra Szwedzka]] – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie [[Osa |Osy]] u ujścia jej do [[Jezioro Płowęż |Jeziora Płowęż]]. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny [[„Jezioro Karaś”]], torfowiskowy [[„Kociołek”]], [[„Łabędź”]], [[„Uroczysko Piotrowice”]] oraz częściowo [[Brodnicki Park Krajobrazowy]]. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | + | Nad [[Jezioro Karaś |Jeziorem Karaś]] odkryto kurhan ze skrzynią grobową, zawierającą 4 urny wraz z wyposażeniem. Kurhan jest źródłem wiedzy o osadnictwie w [[epoka halsztacka |epoce halsztackiej]]. Za czasów krzyżackich mógł istnieć tu zamek obronny z komturem, bowiem w 1272 r. wspomina się komtura Ottona z Wonny (Wonnenburg). Nieznana jest dokładna data lokacji wsi. W poł. XVII w. we wsi wzniesiono kościół. W 1885 r. były tutaj 44 domy i znajdowało się 95 [[dym |dymów]]. Wieś zamieszkiwało w tym okresie 413 osób, w tym 354 katolików i 58 ewangelików. We wsi działa [[Ochotnicza Straż Pożarna]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | + | ===Ludzie związani z miejscowością=== | |
| + | |||
| + | W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Zenon Jadanowski]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | === Zabytki=== | |
| − | + | Na terenie wsi występują następujące zabytki: neogotycka kaplica i kuźnia. | |
| − | |||
| − | |||
| − | === Zabytki | ||
| − | Na terenie wsi występują następujące zabytki: neogotycka kaplica i kuźnia | ||
[[File:Neogotycka kaplica w Wonnie.jpg|300 px| thumb|Negotycka kaplica, żródło: wwww.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]] | [[File:Neogotycka kaplica w Wonnie.jpg|300 px| thumb|Negotycka kaplica, żródło: wwww.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]] | ||
Wersja z 20:48, 10 lis 2013
| Wonna | |
| | |
 Fragment kuźni, żródło: http://www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Biskupiec Pomorski |
| Sołectwo | Wonna |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Tablice rejestracyjne | NNI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wonna | |
| Położenie na mapie Polski  Wonna | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wonna (niem. Wonnenburg, Wonno)– wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko – mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Biskupiec Pomorski. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
Charakterystyka fizjograficzna
Na terenie Wonny znajduje się [pomnik przyrody – klon jawor z 1993 r. Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec Pomorski, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26% powierzchni gminy, a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są: wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.), wzgórza i pagórki morenowe, sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska, a w okolicach miejscowości Łąkorz wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Wielka Tymawa) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska. Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie Osy u ujścia jej do Jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to: gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.
Dzieje miejscowości
Nad Jeziorem Karaś odkryto kurhan ze skrzynią grobową, zawierającą 4 urny wraz z wyposażeniem. Kurhan jest źródłem wiedzy o osadnictwie w epoce halsztackiej. Za czasów krzyżackich mógł istnieć tu zamek obronny z komturem, bowiem w 1272 r. wspomina się komtura Ottona z Wonny (Wonnenburg). Nieznana jest dokładna data lokacji wsi. W poł. XVII w. we wsi wzniesiono kościół. W 1885 r. były tutaj 44 domy i znajdowało się 95 dymów. Wieś zamieszkiwało w tym okresie 413 osób, w tym 354 katolików i 58 ewangelików. We wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna.
Ludzie związani z miejscowością
W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Zenon Jadanowski.
Zabytki
Na terenie wsi występują następujące zabytki: neogotycka kaplica i kuźnia.
Bibliografia:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIII, Warszawa 1893, 960 ss.
