Pierzchały: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 36: | Linia 36: | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], na wschód od [[Jezioro Pierzchalskie|Jeziora Pierzchalskiego]] i [[Pasłęka|Pasłęki]], 12 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]] i 8 km na zachód od [[Płoskinia|Płoskini]]; na zachód od wsi przebiega droga krajowa nr 22 oraz linia kolejowa na odcinku Braniewo - [[Młynary]] - [[Elbląg]]. | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], na wschód od [[Jezioro Pierzchalskie|Jeziora Pierzchalskiego]] i [[Rzeka Pasłęka|Pasłęki]], 12 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]] i 8 km na zachód od [[Płoskinia|Płoskini]]; na zachód od wsi przebiega droga krajowa nr 22 oraz linia kolejowa na odcinku Braniewo - [[Młynary]] - [[Elbląg]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została założona jako majątek szlachecki. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1296 roku, gdy został wymieniony w przywileju lokacyjnym wsi [[Chruściel]]. Pierzchały otrzymały przywilej w 1311 roku, a niedługo potem przeszła w ręce biskupa warmińskiego, ten zaś nadał ją kapitule kolegiackiej. Wieś pozostała własnością kapituły do 1378 roku, nawet gdy jej siedzibę przeniesiono w połowie stulecia do [[Głotowo|Głotowa]], a następnie do [[Dobre Miasto|Dobrego Miasta]]. We wspomnianym 1378 roku wieś przeszła na własność biskupa [[Henryk | + | Wieś została założona jako majątek szlachecki. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1296 roku, gdy został wymieniony w przywileju lokacyjnym wsi [[Chruściel]]. Pierzchały otrzymały przywilej w 1311 roku, a niedługo potem przeszła w ręce biskupa warmińskiego, ten zaś nadał ją kapitule kolegiackiej. Wieś pozostała własnością kapituły do 1378 roku, nawet gdy jej siedzibę przeniesiono w połowie stulecia do [[Głotowo|Głotowa]], a następnie do [[Dobre Miasto|Dobrego Miasta]]. We wspomnianym 1378 roku wieś przeszła na własność biskupa [[Henryk III Sorbom|Henryka Sorboma]]; już od kilkunastu lat działała tu wówczas karczma. |
W XV wieku Pierzchały zostały spustoszone w wyniku wojen polsko-krzyżackich; zasiedlono ją ponownie staraniem biskupa [[Łukasz Watzenrode|Łukasza Watzenrode]]. W 1495 roku - roku odnowienia przywileju - wieś liczyła 44,5 łanu; cztery łany należały do kościoła, a trzy do sołtysa. W XVI wieku wieś ponownie została zniszczona w wyniku działań wojennych i niemal zupełnie opuszczona; zagospodarowano ją znów dopiero w 1586 roku. | W XV wieku Pierzchały zostały spustoszone w wyniku wojen polsko-krzyżackich; zasiedlono ją ponownie staraniem biskupa [[Łukasz Watzenrode|Łukasza Watzenrode]]. W 1495 roku - roku odnowienia przywileju - wieś liczyła 44,5 łanu; cztery łany należały do kościoła, a trzy do sołtysa. W XVI wieku wieś ponownie została zniszczona w wyniku działań wojennych i niemal zupełnie opuszczona; zagospodarowano ją znów dopiero w 1586 roku. | ||
| Linia 67: | Linia 67: | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Małgorzaty w Pierzchałach|Kościół pw. św. Małgorzaty w Pierzchałach]] |
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 10:46, 21 maj 2014
| Pierzchały | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Płoskinia |
| Liczba ludności (2010) | 255[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Pierzchały | |
| Położenie na mapie Polski  Pierzchały | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Pierzchały (niem. Pettelkau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Płoskinia. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 255 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Haliński[2].
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Warmińskiej, na wschód od Jeziora Pierzchalskiego i Pasłęki, 12 km na południe od Braniewa i 8 km na zachód od Płoskini; na zachód od wsi przebiega droga krajowa nr 22 oraz linia kolejowa na odcinku Braniewo - Młynary - Elbląg.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona jako majątek szlachecki. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1296 roku, gdy został wymieniony w przywileju lokacyjnym wsi Chruściel. Pierzchały otrzymały przywilej w 1311 roku, a niedługo potem przeszła w ręce biskupa warmińskiego, ten zaś nadał ją kapitule kolegiackiej. Wieś pozostała własnością kapituły do 1378 roku, nawet gdy jej siedzibę przeniesiono w połowie stulecia do Głotowa, a następnie do Dobrego Miasta. We wspomnianym 1378 roku wieś przeszła na własność biskupa Henryka Sorboma; już od kilkunastu lat działała tu wówczas karczma.
W XV wieku Pierzchały zostały spustoszone w wyniku wojen polsko-krzyżackich; zasiedlono ją ponownie staraniem biskupa Łukasza Watzenrode. W 1495 roku - roku odnowienia przywileju - wieś liczyła 44,5 łanu; cztery łany należały do kościoła, a trzy do sołtysa. W XVI wieku wieś ponownie została zniszczona w wyniku działań wojennych i niemal zupełnie opuszczona; zagospodarowano ją znów dopiero w 1586 roku. W 1656 roku Pierzchały liczyły 29,5 łanu, 15 łanów należało do jezuitów z Braniewa, a poza tym było tu zaledwie sześciu gospodarzy i karczmarz. Po wojnach szwedzkich raz jeszcze większość ziemi leżała odłogiem. W 1783 roku była to wieś królewska.
Kościół we wsi wybudowano prawdopodobnie już w połowie XIV wieku. Został on całkowicie zniszczony podczas II wojny światowej. Szkołę założono tu w 1798 roku, a uczęszczało do niej wówczas 19 dzieci. W 1910 roku miała ona dwie klasy i setkę dzieci z Pierzchałów i okolicznych mniejszych wsi.
W 1939 roku większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 78 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, 29 - w handlu i komunikacji.
Liczba mieszkańców i gospodarstw
1783 - 30 gospodarstw
1820 - 195 osób, 29 gospodarstw
1857 - 272 osoby
1905 - 354 osoby
1933 - 535 osób
1939 - 488 osób, 105 gospodarstw
Zabytki
Bibliografia
- Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Gminna ewidencja zabytków w: Plan rozwoju lokalnego dla gminy Płoskinia [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- ↑ Łącznie Pierzchały i Trąby.
- ↑ http://ploskinia-ug.bip-wm.pl/public/?id=825
Zobacz też
