Brejdyny

Brejdyny
Brejdyny
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Piecki
Sołectwo	Brejdyny
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	11 - 710
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Brejdyny
Położenie na mapie Polski Brejdyny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Brejdyny (Preden, Wreyden, niem. Broedienen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś znajduje się nad Jeziorem Brejdyny. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych(14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Piecki, której obszar leży w zasięgu prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej na wyniesieniu mazursko–suwalskim. W podłożu ukształtowały się skały osadowe w dwóch erach geologicznych: mezozoicznej i kenozoicznej.

Dzieje miejscowości

Gdy zakładano wieś Piecki w 1448 r. istniały już Brejdyny. Wieś lokowano w 1419 r. pod nazwą Preden. Nazwa wsi jest pruskiego pochodzenia. Preden od łotewskiego „priede” – sosna, choina. Wreyden od „breydis” – łoś .W 1437 r. księgi czynszowe wymieniają ją pod nazwą Wreyden jako wieś należąca do wolnych ziemian z 6 służbami wojennymi. Po 1470 r. wielki mistrz Henryk von Richtenberg przekazał Jerzemu Hauendreinowi dwór brejdyński na prawie magdeburskim. Dwór wcześniej był w rękach Bartołta. W 1476 r. wielki mistrz nadał Fryderykowi von Schätzlowi 73 włóki. Następnie wielki mistrz Fryderyk książę saski nadał dobra brejdyńskie Arnoldowi Reichenau. W 1551 r. wieś należała do Jerzego Schätzla i Fabiana. Wieś otrzymali na prawie lennym z obowiązkiem jednej służby zbrojnej i posługi na łowach. W 1785 r. był tu dwór szlachecki i wieś pańszczyźniana. W tym czasie było tu 20 dymów. W 1900 r. majątek obejmował 65 włók. W folwarku zajmowano się hodowlą bydła i owiec oraz uprawą zboża. W dworze funkcjonowała gorzelnia, cegielnia, młyn oraz wytwórnia brykietów torfowych. W XVIII w. utworzono tutaj szkołę. W XIX w. uczęszczało do niej 35 osób. W XX w. wieś należała do parafii w Nawiadach. Kształt zabudowy wsi nieregularny. Dwór z parkiem przylegał od strony południowej do jeziora. Wieś natomiast była nieco odsunięta. W 1939 r. było tu 522 mieszkańców.

Gospodarka

We wsi działa spółka żwirowa, sklep spożywczy oraz wypożyczalnia quadów.

Kultura

W Brejdynach istnieje świetlica. Organizowane są we wsi również festyny i pikniki.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii greckokatolickiej pw. Świętego Bazylego Wielkiego w Kętrzynie.

Ludzie związani z miejscowością:

Na kartach historii wsi zapisał się wielki mistrz Fryderyk - książę saski.

Zabytki:

We wsi znajduje się cmentarz na Cmentarnej Górze oraz dawny park dworski.

Plik:Cmentarz w Brejdynach.jpg

Cmentarz na Cmentarnej Górze w Brejdynach, źródło: www.it.mragowo.pl, 12.09.2013.

Bibliografia:

Achremczyk Stanisław ,Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss.

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. I, Warszawa 1880, 960 ss.