Kiełpiny: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Religia) |
|||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Kiełpin |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = działdowski | |powiat = działdowski | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Kiełpiny ''' (niem. ''Kielpin'') – | + | ''' Kiełpiny ''' (niem. ''Kielpin'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[Lidzbark (gmina miejsko-wiejska)|gminie Lidzbark]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do województwa ciechanowskiego. W 2010 roku wieś liczyła 390 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Tadeusz Szlom]]<ref>[http://www.bip.umig.lidzbark.pl/?c=92/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Lidzbark] [05.12.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w południowej części województwa | + | Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] i Niziny Mazowieckiej, na wschód od [[Jezioro Kiełpińskie|Jeziora Kiełpińskiego]], 9 km na północ od [[Lidzbark|Lidzbarka]], w pobliżu granicy z [[Powiat nowomiejski|powiatem nowomiejskim]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 541 w kierunku [[Lubawa|Lubawy]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwsza wzmianka o Kiełpinach w źródłach historycznych pochodzi z początku XV wieku. Wtedy to biskup Arnold składał protest wobec pozwania proboszcza z Kiełpin przed sąd wójta bratiańskiego. Skoro zatem już w tym czasie była to wieś parafialna, można przyjąć, iż powstała jeszcze w XIV wieku. Obok wsi istniał tu również majątek szlachecki | + | Pierwsza wzmianka o Kiełpinach w źródłach historycznych pochodzi z początku XV wieku. Wtedy to biskup Arnold składał protest wobec pozwania proboszcza z Kiełpin przed sąd wójta bratiańskiego. Skoro zatem już w tym czasie była to wieś parafialna, można przyjąć, iż powstała jeszcze w XIV wieku. Obok wsi istniał tu również majątek szlachecki – w 1543 roku biskup [[Tiedeman Giese]] nadał opuszczone dobra kiełpińskie szlachcicowi [[Michał Płotowski| Michałowi Płotowskiemu]]. |
| − | Pierwszy kościół powstał zapewne w XIV lub XV wieku, ale prawdopodobnie popadł w ruinę na początku XVI stulecia. W 1543 roku gospodarze własnym sumptem wznieśli nowy drewniany kościół, co dawało im patronat nad | + | Pierwszy kościół powstał zapewne w XIV lub XV wieku, ale prawdopodobnie popadł w ruinę na początku XVI stulecia. W 1543 roku gospodarze własnym sumptem wznieśli nowy drewniany kościół, co dawało im patronat nad nim. Była to sytuacja niezwykła, gdyż patronat taki sprawował z reguły albo rząd, albo dziedzic. Stan ten utrzymał się aż do okresu międzywojennego. Tutejszą parafię zlikwidowano w 1630 roku, a przywrócono dopiero w 1908 roku (w tym okresie miejscowość należała do [[Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Mrocznie |parafii w Mrocznie]]). Obecny kościół wybudowano na miejscu poprzedniego w 1745 roku, a w 1833 roku został on odnowiony. |
| − | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] Kiełpiny były siedzibą [[ | + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] Kiełpiny były siedzibą [[Gmina Kiełpiny|gminy]], a od 1954 roku – [[Gromada Kiełpiny|gromady]]. |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1858 | + | *1858 r. – 242 osoby |
| − | 1880 | + | *1880 r. – 290 osób |
| − | 1905 | + | *1905 r. – 481 osób |
| − | 1910 | + | *1910 r. – 446 osób |
| − | |||
== Kultura == | == Kultura == | ||
We wsi odbyła się jedna z edycji [[lkwim:Powiatowy Festiwal Piosenki Harcerskiej w Działdowie - 2009 |Powiatowego Festiwalu Piosenki Harcerskiej]], organizowanego w [[Działdowo |Działdowie]] od 2008 r. | We wsi odbyła się jedna z edycji [[lkwim:Powiatowy Festiwal Piosenki Harcerskiej w Działdowie - 2009 |Powiatowego Festiwalu Piosenki Harcerskiej]], organizowanego w [[Działdowo |Działdowie]] od 2008 r. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Religia == | == Religia == | ||
| − | W Kiełpinach znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach |parafii rzymskokatolickiej | + | W Kiełpinach znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach |parafii rzymskokatolickiej]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kościół pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach| | + | *[[Kościół pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach|kościół]] wraz z przyległym cmentarzem |
| − | * | + | *dzwonnica kościoła |
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 79: | Linia 70: | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858. | ||
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. | #''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. | ||
| − | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.westpreussen.de/cms/ct/ortsverzeichnis/details.php?ID=3030| Westpreussen.de] [ | + | #[http://www.westpreussen.de/cms/ct/ortsverzeichnis/details.php?ID=3030| Westpreussen.de] [12.11.2013] |
| − | + | #[http://www.bip.umig.lidzbark.pl/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Lidzbark] [05.12.2013] | |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 18:37, 2 wrz 2014
| Kiełpiny | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | działdowski |
| Gmina | Lidzbark |
| Liczba ludności (2010) | 390 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kiełpiny | |
| Położenie na mapie Polski  Kiełpiny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kiełpiny (niem. Kielpin) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Lidzbark. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. W 2010 roku wieś liczyła 390 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Tadeusz Szlom[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, na wschód od Jeziora Kiełpińskiego, 9 km na północ od Lidzbarka, w pobliżu granicy z powiatem nowomiejskim; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 541 w kierunku Lubawy.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka o Kiełpinach w źródłach historycznych pochodzi z początku XV wieku. Wtedy to biskup Arnold składał protest wobec pozwania proboszcza z Kiełpin przed sąd wójta bratiańskiego. Skoro zatem już w tym czasie była to wieś parafialna, można przyjąć, iż powstała jeszcze w XIV wieku. Obok wsi istniał tu również majątek szlachecki – w 1543 roku biskup Tiedeman Giese nadał opuszczone dobra kiełpińskie szlachcicowi Michałowi Płotowskiemu.
Pierwszy kościół powstał zapewne w XIV lub XV wieku, ale prawdopodobnie popadł w ruinę na początku XVI stulecia. W 1543 roku gospodarze własnym sumptem wznieśli nowy drewniany kościół, co dawało im patronat nad nim. Była to sytuacja niezwykła, gdyż patronat taki sprawował z reguły albo rząd, albo dziedzic. Stan ten utrzymał się aż do okresu międzywojennego. Tutejszą parafię zlikwidowano w 1630 roku, a przywrócono dopiero w 1908 roku (w tym okresie miejscowość należała do parafii w Mrocznie). Obecny kościół wybudowano na miejscu poprzedniego w 1745 roku, a w 1833 roku został on odnowiony.
Po II wojnie światowej Kiełpiny były siedzibą gminy, a od 1954 roku – gromady.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1858 r. – 242 osoby
- 1880 r. – 290 osób
- 1905 r. – 481 osób
- 1910 r. – 446 osób
Kultura
We wsi odbyła się jedna z edycji Powiatowego Festiwalu Piosenki Harcerskiej, organizowanego w Działdowie od 2008 r.
Religia
W Kiełpinach znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Zabytki
- kościół wraz z przyległym cmentarzem
- dzwonnica kościoła
Bibliografia
- Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
- Westpreussen.de [12.11.2013]
- Strona Urzędu Miasta i Gminy Lidzbark [05.12.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Miasta i Gminy Lidzbark [05.12.2013]
