Kosinowo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Kosinowo | |nazwa = Kosinowo | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Kosinowa |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Kosinowo.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Cmentarz wojenny w Kosinowie [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/kosinowo/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [08.09.2014] |
| − | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = ełcki | |powiat = ełcki | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 168 | + | |liczba ludności = 168 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = (+48) 87 | |strefa numeracyjna = (+48) 87 | ||
|kod pocztowy =13-335 | |kod pocztowy =13-335 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Kosinowo''' (niem. ''Kossinowken'', ''Andreaswalde'') - wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat ełcki|powiecie ełckim]], w [[Prostki (gmina wiejska)|gminie Prostki]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 168 mieszkańców<ref>łącznie [[Krzywińskie]] i Kosinowo</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Ewa Ołów]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/prostki_gmina_wiejska/98/Solectwa/ Wrota Warmii i Mazur] [22.07.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | + | ==Położenie== | |
| − | |||
| − | == | ||
Miejscowość położona jest w odległości około 9 km na północny-wschód od [[Drygały|Drygał]]. | Miejscowość położona jest w odległości około 9 km na północny-wschód od [[Drygały|Drygał]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Miejscowość powstała prawdopodobnie po 1454 roku. Wówczas występowała jako ''Andris'', ''Andres''. W roku 1476 komtur [[Zygfryd Flach von Schwartzburg]] | + | Miejscowość powstała prawdopodobnie po 1454 roku. Wówczas występowała jako ''Andris'', ''Andres''. W roku 1476 komtur [[Zygfryd von Schwartzburg |Zygfryd Flach von Schwartzburg]] nadał 60 łanów Andrzejowi Ortlis (Ortliff) na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. Majątek nazywany od imienia właściciela pozostawał w jego rękach prawdopodobnie do 1480 roku. Możliwe, że majątek został sprzedany około roku 1497 [[Paweł Grabowski |Pawłowi Grabowskiemu]] i jego synowi [[Rafał Grabowski |Rafałowi]], nie ma na to jednak dowodów. W roku 1539 dobra należały do [[Piotr Rakowski |Piotra Rakowskiego]], który utworzył tu [[Wieś czynszowa |wieś czynszową]]. Spór o Kosinowo toczył jednak Rakowski ze [[Stanisław Grabowski |Stanisławem Grabowskim]], właścicielem [[Bajtkowo|Bajtkowa]]. Brak dokumentów potwierdzających przynależność osady do Grabowskich, a także nieznane przyczyny utraty przez nich Kosinowa nie ułatwiały rozwiązania sprawy. Ostatecznie starosta piski [[Anton von Lewak]] w 1544 roku odebrał sporną osadę. Pięć lat później książę [[Albrecht Hohenzollern|Albrecht]] zapisał ją Lewakowi na [[Prawo lenne| prawie lennym]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | W latach 1666-1680 miejscowość należała do arian (braci polskich). W roku 1666 arianie: [[Samuel Przypkowski]] i jego zięć [[Mikołaj Suchodolski]] nabyli pod zastaw 5000 florenów majątek Kosinowo. Bracia polscy znaleźli się pod opieką ówczesnego namiestnika [[Prusy Książęce| Prus]] Bogusława Radziwiłła, a samo Kosinowo - obok [[Stara Rudówka|Rudówki]] - stanowiło jeden z najważniejszych ośrodków arianizmu w Prusach Książęcych. | |
| + | Po śmierci Radziwiłła arian dotknęły problemy związane z praktykowaną przez nich wiarą. W 1672 roku pruskie stany zażądały wydalenia braci polskich, którzy przez wielu protestantów oskarżani byli o szerzenie herezji. Ostatecznie, po interwencji króla Polski Michała Korybuta Wiśniowieckiego, arianie pozostali na zamieszkiwanym przez nich terenie. W połowie XVII wieku większość braci polskich z [[Pisz|Pisza]] przeniosła się do Kosinowa. | ||
| + | Kolejną falę zarzutów o herezję zapoczątkowały rządy [[Fryderyk Wilhelm I|Fryderyka Wilhelma I]]. Kosinowo zamieszkiwało wówczas 11 rodzin. Rok 1774, kiedy wprowadzono równouprawnienie religijne, dał nadzieję na spokojną egzystencję ariańskiej wspólnoty. Jednak liczba arian stopniowo zaczęła się zmniejszać. W 1788 roku nie pojawiają się w spisie sekt funkcjonujących w Prusach. Tutejszą parafię rozwiązano ostatecznie w 1803 roku. W 1910 roku Kosinowo liczyło 107 mieszkańców. | ||
| + | Po braciach polskich w Kosinowie pozostała [[Ariańska Góra]]. Jest to największy cmentarz ariański w Polsce. Spoczął na nim między innymi Samuel Przypkowski. | ||
| + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Religia == | |
| − | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej w Bajtkowie |parafii rzymskokatolickiej | + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej w Bajtkowie |parafii rzymskokatolickiej w Bajtkowie]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Ludzie związani z miejscowością == | |
| − | *[[Krzysztof Crell Spinowski]] (1622-1680) - działacz i przywódca arian | + | *[[Krzysztof Spinowski |Krzysztof Crell Spinowski]] (1622-1680) - działacz i przywódca arian |
| − | *[[Samuel Crell Spinowski]] (1660-1747) - filozof i teolog, przyjaciel Izaaka Newtona | + | *[[Samuel Spinowski |Samuel Crell Spinowski]] (1660-1747) - filozof i teolog, przyjaciel Izaaka Newtona |
| − | * | + | *Samuel Przypkowski (1592-1670) - pisarz i filozof ariański |
| − | + | == Zabytki == | |
| − | + | *cmentarz z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]], pochowano tu 48 żołnierzy niemieckich i 21 żołnierzy rosyjskich | |
| − | + | *park dworski z XIX wieku | |
| − | * | + | *drewniano-murowany dom z połowy XIX wieku |
| − | * | + | [[File:Kosinowo. Tablica na cmentarzu wojennym.jpg|thumb|290px|Kosinowo. Tablica na cmentarzu wojennym [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/kosinowo/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [08.09.2014]]] |
| − | * | + | [[File:Kosinowo. Mogiły na cmentarzu wojennym.jpg|thumb|right|290px|Kosinowo. Mogiły na cmentarzu wojennym [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/kosinowo/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [08.09.2014]]] |
| − | [[File:Kosinowo. Tablica na cmentarzu wojennym.jpg|thumb| | ||
| − | [[File:Kosinowo. Mogiły na cmentarzu wojennym.jpg|thumb| | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | #Grzegorz | + | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. |
| − | #Tomasz | + | #Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998. |
| − | #Andreas | + | #Kessert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. |
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. | #''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. | ||
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych] [22.07.2013] |
| − | # | + | #[http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [22.07.2013] |
| + | #[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/kosinowo/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [08.09.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 18:52, 8 wrz 2014
| Kosinowo | |
| | |
![Cmentarz wojenny w Kosinowie Olsztyńska Strona Rowerowa [08.09.2014]](/index.php/Plik:Kosinowo.jpg) Cmentarz wojenny w Kosinowie Olsztyńska Strona Rowerowa [08.09.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | ełcki |
| Gmina | Prostki |
| Liczba ludności (2010) | 168 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 13-335 |
| Tablice rejestracyjne | NEL |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kosinowo | |
| Położenie na mapie Polski  Kosinowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kosinowo (niem. Kossinowken, Andreaswalde) - wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Prostki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 168 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ewa Ołów[2].
Spis treści
Położenie
Miejscowość położona jest w odległości około 9 km na północny-wschód od Drygał.
Dzieje miejscowości
Miejscowość powstała prawdopodobnie po 1454 roku. Wówczas występowała jako Andris, Andres. W roku 1476 komtur Zygfryd Flach von Schwartzburg nadał 60 łanów Andrzejowi Ortlis (Ortliff) na prawie magdeburskim. Majątek nazywany od imienia właściciela pozostawał w jego rękach prawdopodobnie do 1480 roku. Możliwe, że majątek został sprzedany około roku 1497 Pawłowi Grabowskiemu i jego synowi Rafałowi, nie ma na to jednak dowodów. W roku 1539 dobra należały do Piotra Rakowskiego, który utworzył tu wieś czynszową. Spór o Kosinowo toczył jednak Rakowski ze Stanisławem Grabowskim, właścicielem Bajtkowa. Brak dokumentów potwierdzających przynależność osady do Grabowskich, a także nieznane przyczyny utraty przez nich Kosinowa nie ułatwiały rozwiązania sprawy. Ostatecznie starosta piski Anton von Lewak w 1544 roku odebrał sporną osadę. Pięć lat później książę Albrecht zapisał ją Lewakowi na prawie lennym.
W latach 1666-1680 miejscowość należała do arian (braci polskich). W roku 1666 arianie: Samuel Przypkowski i jego zięć Mikołaj Suchodolski nabyli pod zastaw 5000 florenów majątek Kosinowo. Bracia polscy znaleźli się pod opieką ówczesnego namiestnika Prus Bogusława Radziwiłła, a samo Kosinowo - obok Rudówki - stanowiło jeden z najważniejszych ośrodków arianizmu w Prusach Książęcych. Po śmierci Radziwiłła arian dotknęły problemy związane z praktykowaną przez nich wiarą. W 1672 roku pruskie stany zażądały wydalenia braci polskich, którzy przez wielu protestantów oskarżani byli o szerzenie herezji. Ostatecznie, po interwencji króla Polski Michała Korybuta Wiśniowieckiego, arianie pozostali na zamieszkiwanym przez nich terenie. W połowie XVII wieku większość braci polskich z Pisza przeniosła się do Kosinowa. Kolejną falę zarzutów o herezję zapoczątkowały rządy Fryderyka Wilhelma I. Kosinowo zamieszkiwało wówczas 11 rodzin. Rok 1774, kiedy wprowadzono równouprawnienie religijne, dał nadzieję na spokojną egzystencję ariańskiej wspólnoty. Jednak liczba arian stopniowo zaczęła się zmniejszać. W 1788 roku nie pojawiają się w spisie sekt funkcjonujących w Prusach. Tutejszą parafię rozwiązano ostatecznie w 1803 roku. W 1910 roku Kosinowo liczyło 107 mieszkańców. Po braciach polskich w Kosinowie pozostała Ariańska Góra. Jest to największy cmentarz ariański w Polsce. Spoczął na nim między innymi Samuel Przypkowski.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Bajtkowie.
Ludzie związani z miejscowością
- Krzysztof Crell Spinowski (1622-1680) - działacz i przywódca arian
- Samuel Crell Spinowski (1660-1747) - filozof i teolog, przyjaciel Izaaka Newtona
- Samuel Przypkowski (1592-1670) - pisarz i filozof ariański
Zabytki
- cmentarz z okresu I wojny światowej, pochowano tu 48 żołnierzy niemieckich i 21 żołnierzy rosyjskich
- park dworski z XIX wieku
- drewniano-murowany dom z połowy XIX wieku
Kosinowo. Tablica na cmentarzu wojennym Olsztyńska Strona Rowerowa [08.09.2014]
Kosinowo. Mogiły na cmentarzu wojennym Olsztyńska Strona Rowerowa [08.09.2014]
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
- Kessert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Bank Danych Lokalnych [22.07.2013]
- Wrota Warmii i Mazur [22.07.2013]
- Olsztyńska Strona Rowerowa [08.09.2014]
Przypisy
- ↑ łącznie Krzywińskie i Kosinowo
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [22.07.2013]
<references>
