Lipinki: Różnice pomiędzy wersjami

	Lipinki
	; Lipinki Strona Gminy Biskupiec [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nowomiejski
Gmina	Biskupiec
Sołectwo	Lipinki
Liczba ludności (2010)	705
Strefa numeracyjna	(+48) 56
Tablice rejestracyjne	NNM
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ; Lipinki
	Położenie na mapie Polski ; Lipinki
	{{#invoke:Koordynaty\|szablon}}

[wersja zweryfikowana]

Wersja z 15:25, 14 wrz 2014

Lipinki (Wikry, niem. Wykeri villa, Weykersdorf, Wykersdorf, Wikersdorf, Wückersdorf; 1570 r. – Lipinki, niem. Lippinken; 1580 r. – Lipink, Lipieńki, Lipinki, niem. Lippinken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nowomiejskim, gminie Biskupiec. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 705 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Ludwik Falkowski^[1].

Położenie

Miejscowość położona jest przy granicy województwa warmińsko–mazurskiego i kujawsko–pomorskiego, na trasie kolejowej Toruń – Olsztyn, w odległości ok. 4 km od Biskupca.

Dzieje miejscowości

Wieś istniała już w pierwszej połowie XIV w. Wówczas wielki mistrz Dytryk von Altenburg w 1330 r. nadał Wykerowi 80 łanów na lokację na prawie chełmińskim. Z podarowanych łanów 6 należało do parafii, zaś 10 było sołeckich. Pierwsza nazwa miejscowości – Wikry – pochodzi od zasadźcy Wykera. Nieznana jest dokładna data lokacji. W początkowym okresie funkcjonowania Lipinki należały pod względem administracyjnym do komturstwa radzyńskiego, a po 1466 r. do starostwa radzyńskiego. Osadnicy zobowiązani byli do świadczenia jednej morgi siana z każdej włóki. Mieli dowolność w połowie ryb w Osetnie, ale z zaznaczeniem zapewnienia zapotrzebowania na ryby Radzyniowi. W 1414 r. wieś w wyniku wojen polsko–krzyżackich została częściowo zniszczona. W 1435 r. Paweł von Rusdorf wydał na prośbę Henryka Marszałka – komtura radzyńskiego – przywilej dla Lipinek. Otóż, gdyby osadnicy nie musieli zwozić siana do Samina, to powinni dostarczyć je do dworu krzyżackiego w Świeciu albo Babalicach. Ponadto zostali zwolnieni z innych szarwarków. W 1608 r. do parafii w miejscowości należało 2521 osób. Na przełomie XIX i XX w. wieś liczyła 4630 mórg z 148 budynkami i 84 dymami. W tym czasie było tutaj 716 katolików i 124 ewangelików. Funkcjonowała w XIX/XX w. szkoła. W tym samym okresie przy kościele parafialnym rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wsi.

Gospodarka

We wsi działa:

Firma usługowa Pawlowski
Elektron – Kryg Hurtownia Artykułów Przemysłowych
zakłady fryzjerskie

Szkolnictwo

Szkoła Podstawowa im. Juliana Tuwima

Kultura

Działa tutaj filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Biskupcu, Koło Gospodyń Wiejskich, Grupa cyrkowa „Heca”. Ponadto na terenie wsi w 1998 r. utworzono muzeum.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Fragment kościoła w Lipinkach Strona Gminy Biskupiec [12.09.2013]

Bezpieczeństwo

W Lipinkach działa Ochotnicza Straż Pożarna.

Ludzie związani z miejscowością

ks. Franciszek Wróblewski – proboszcz parafii w Lipinkach oraz działacz społeczny
Wincenty Siegmund (1864–1948) – urodzony w Lipinkach duchowny katolicki, proboszcz parafii w Mrocznie
Ewa Barbara Dembek (ur. 1959) – samorządowiec, społecznik, animator kultury, nauczycielka, założycielka Grupy cyrkowej „Heca”

Zabytki

kościół gotycki z barokowymi przekształceniami – orientowany
cmentarz parafialny z XIX/XX w.
drewniana chata z początku XIX w.

Bibliografia

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. V, Warszawa 1884.
Strona Gminy Biskupiec [12.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [14.09.2014]

Przypisy

↑ Strona Gminy Biskupiuec [14.09.2014]

[1] Strona Gminy Biskupiuec [14.09.2014]

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Wieś infobox
   |nazwa                 = Lipinki
@@ Linia 7: / Linia 6: @@
   |dopełniacz wsi        = Lipinek
   |zdjęcie               = Lipinki.jpg
-  |opis zdjęcia          = Lipinki, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.
+  |opis zdjęcia          = Lipinki [http://www.gminabiskupiec.pl/ Strona Gminy Biskupiec] [12.09.2013]
   |rodzaj miejscowości   = wieś sołecka
-  |województwo           = warmińsko - mazurskie
+  |województwo           = warmińsko-mazurskie
   |powiat                = nowomiejski
   |gmina                 = Biskupiec
@@ Linia 15: / Linia 14: @@
   |sołectwo              = Lipinki
   |wysokość              =
-  |liczba ludności       = Pole-obowiązkowe
+  |liczba ludności       = 705
-  |rok                   = Pole-obowiązkowe
+  |rok                   = 2010
   |strefa numeracyjna    = (+48) 56
   |kod pocztowy          =
@@ Linia 29: / Linia 28: @@
   |wikisłownik           =
   |www                   =
-}}
+}}<br/>
+'''Lipinki''' (''Wikry'', niem. ''Wykeri villa'', ''Weykersdorf'', ''Wykersdorf'', ''Wikersdorf'', ''Wückersdorf''; 1570 r. – ''Lipinki'', niem. ''Lippinken''; 1580 r. – ''Lipink'', ''Lipieńki'', ''Lipinki'', niem. ''Lippinken'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], [[Biskupiec (gmina wiejska)|gminie Biskupiec]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 705 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Ludwik Falkowski]]<ref>[http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=106&strona=1/ Strona Gminy Biskupiuec] [14.09.2014]</ref>.
+<br/><br/>
+== Położenie ==
+Miejscowość położona jest przy granicy województwa warmińsko–mazurskiego i kujawsko–pomorskiego, na trasie kolejowej Toruń – [[Olsztyn]], w odległości ok. 4 km od [[Biskupiec |Biskupca]].
 <br/>
-<big>'''Lipinki'''</big> (Wikry, niem. Wykeri villa, Weykersdorf, Wykersdorf, Wikersdorf, Wückersdorf; 1570 r. – Lipinki, niem. Lippinken; 1580 r. – Lipink, Lipieńki, Lipinki, niem. Lippinken) – [[wieś sołecka]] w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], [[Biskupiec (gmina wiejska)|gminie Biskupiec]]. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do województwa toruńskiego.
+== Dzieje miejscowości ==
+Wieś istniała już w pierwszej połowie XIV w. Wówczas wielki mistrz [[Dytryk von Altenburg]] w 1330 r. nadał Wykerowi 80 łanów na lokację na [[Prawo chełmiński |prawie chełmińskim]]. Z podarowanych łanów 6 należało do parafii, zaś 10 było sołeckich. Pierwsza nazwa miejscowości – Wikry – pochodzi od zasadźcy Wykera. Nieznana jest dokładna data lokacji. W początkowym okresie funkcjonowania Lipinki należały pod względem administracyjnym do [[Komturstwo radzyńskie| komturstwa radzyńskiego]], a po 1466 r. do [[Starostwo radzyńskie |starostwa radzyńskiego]]. Osadnicy zobowiązani byli do świadczenia jednej morgi siana z każdej [[Włóka |włóki]]. Mieli dowolność w połowie ryb w [[Jezioro Osetno| Osetnie]], ale z zaznaczeniem zapewnienia zapotrzebowania na ryby [[Radzyń| Radzyniowi]]. W 1414 r. wieś w wyniku [[Wojny polsko-krzyżackie |wojen polsko–krzyżackich]] została częściowo zniszczona. W 1435 r. [[Paweł von Rusdorf]] wydał na prośbę [[Henryk Marszałek |Henryka Marszałka]] – komtura radzyńskiego – przywilej dla Lipinek. Otóż, gdyby osadnicy nie musieli zwozić siana do [[Samin |Samina]], to powinni dostarczyć je do dworu krzyżackiego w [[Świecie |Świeciu]] albo [[Babalice| Babalicach]]. Ponadto zostali zwolnieni z innych [[Szarwark |szarwarków]]. W 1608 r. do parafii w miejscowości należało 2521 osób. Na przełomie XIX i XX w. wieś liczyła 4630 mórg z 148 budynkami i 84 [[Dym |dymami]]. W tym czasie było tutaj 716 katolików i 124 ewangelików. Funkcjonowała w XIX/XX w. szkoła. W tym samym okresie przy kościele parafialnym rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wsi.
 <br/>
-=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+==Gospodarka==
-Miejscowość położona jest na terenie [[Biskupiec (gmina wiejska)| gminy Biskupiec]], której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26% powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości [[Łąkorz]] wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach [[Mierzyn |Mierzyna]], na zachód od [[Sumin |Sumina]] oraz na północ od [[Wielka Tymawa]]) i kemy (w rejonie [[Sumin |Sumina]], [[Łąkorek| Łąkorka]], [[Wonna| Wonny]] i [[Szwarcenowo |Szwarcenowa]]). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska. Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest [[Góra Szwedzka]] – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie [[Osa |Osy]] u ujścia jej do [[Jezioro Płowęż |Jeziora Płowęż]]. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny [[Rezerwat Jezioro Karaś |„Jezioro Karaś”]], torfowiskowy [[Rezerwat Kociołek| „Kociołek”]], [[Rezerwat Łabędź |„Łabędź”]], [[Rezerwat Uroczysko Piotrowice |„Uroczysko Piotrowice”]] oraz częściowo [[Brodnicki Park Krajobrazowy]]. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.
+We wsi działa:
+*Firma usługowa Pawlowski
-<br/>
+*Elektron – Kryg Hurtownia Artykułów Przemysłowych
+*zakłady fryzjerskie
-=== Dzieje miejscowości ===
+==Szkolnictwo==
-Wieś istniała już w I poł. XIV w. Wówczas to wielki mistrz Dytryk von Altenburg  w 1330 r. nadał Wykerowi 80 łanów na lokację na [[prawo chełmiński |prawie chełmińskim]]. Z podarowanych łanów 6 należała do parafii a 10 było sołeckich. Pierwsza nazwa miejscowości - Wikry pochodzi od zasadźcy Wykera. Nie znana jest dokładna data lokacji. W początkowym okresie funkcjonowania Lipinki należały pod względem administracyjnym do [[komturstwo radzyńskie| komturstwa radzyńskiego]] a po 1466 r. do [[starostwo radzyńskie |starostwa radzyńskiego]]. Osadnicy zobowiązani byli do świadczenia jednej morgi siana z każdej włóki. Mieli dowolność w połowie ryb w [[Jezioro Osetno| Jeziorze Osetnie]] ale z zaznaczeniem zapewnienia zapotrzebowania na ryby [[Radzyń| Radzynia]]. W 1414 r. wieś w wyniku wojen polsko – krzyżackich została częściowo zniszczona. W 1435 r. Paweł von Rusdorf wydał na prośbę Henryka Marszałka – komtura radzyńskiego przywilej dla Lipinek. Otóż, gdyby osadnicy nie musieli zwozić siana do [[Samin |Samina]] to powinni dostarczyć je do dworu krzyżackiego w [[Świecie |Świeciu]] albo [[Babalice| Babalicach]]. Ponadto zostali zwolnieni z innych szarwarków. W 1608 r. do parafii w miejscowości należało 2521 osób . Na przełomie XIX i XX w. wieś liczyła 4630 mórg z 148 budynkami i 84 dymami . W tym czasie było tutaj 716 katolików i 124 ewangelików. Funkcjonowała tutaj w XIX/XX w. szkoła. W tym samym okresie przy kościele parafialnym rozpoczęło funkcjonowanie bractwo trzeźwości. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wsi.
+*[[Szkoła podstawowa w Lipinkach |Szkoła Podstawowa im. Juliana Tuwima]]
-<br/>
-===Gospodarka===
+==Kultura==
-We wsi funkcjonują: Firma usługowa Pawlowski, Elektron – Kryg Hurtownia Artykułów Przemysłowych i zakłady fryzjerskie.
-<br/>
-===Edukacja===
-*[[Szkoła Podstawowa im. Juliana Tuwima w Lipinkach |Szkoła Podstawowa im. Juliana Tuwima]]
-<br/>
-===Kultura===
 Działa tutaj filia [[Gminna Biblioteka Publiczna w Biskupcu |Gminnej Biblioteki Publicznej w Biskupcu]], [[Koło Gospodyń Wiejskich w Lipinkach |Koło Gospodyń Wiejskich]], [[lkwim:Grupa cyrkowa „Heca” |Grupa cyrkowa „Heca”]]. Ponadto na terenie wsi w 1998 r. utworzono muzeum.
 <br/>
-===Religia===
+==Religia==
-We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Apostołów Piotra i Pawła |parafii rzymskokatolickiej pw. św. Apostołów Piotra i Pawła]].
+We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Apostołów Piotra i Pawła |parafii rzymskokatolickiej]].
-<br/>
+[[File:Fragment Kościoła w Lipinkach.jpg|290px| thumb|Fragment kościoła w Lipinkach [http://www.gminabiskupiec.pl/ Strona Gminy Biskupiec] [12.09.2013]]]
-[[File:Fragment Kościoła w Lipinkach.jpg|300px| thumb|Fragment kościoła w Lipinkach, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]]
-===Bezpieczeństwo===
-W Lipinkach działa [[Ochotnicza Straż Pożarna w Lipinkach |Ochotnicza Straż Pożarna]].
-<br/>
-===Ludzie związani z miejscowością:===
-*[[Franciszek Wróblewski|ks. Franciszek Wróblewski]] - proboszcz parafii w Lipinkach oraz działacz społeczny
-*[[Wincenty Siegmund]] (1864-1948) – urodzony w Lipinkach duchowny katolicki, proboszcz [[Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Mrocznie |parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Mrocznie]]
-*[[Ewa Barbara Dembek]] (ur. 1959) - samorządowiec, społecznik, animator kultury, nauczycielka, założycielka [[lkwim:Grupa cyrkowa „Heca” |Grupy cyrkowej „Heca”]]
-Ponadto z Lipinkami związany jest ród Niemsdorff. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Ludwik Falkowski]]
+==Bezpieczeństwo==
+W Lipinkach działa [[Ochotnicza Straż Pożarna]].
 <br/>
-=== Zabytki: ===
+==Ludzie związani z miejscowością==
-Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: [[Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Lipinkach |kościół gotycki]] z barokowymi przekształceniami – orientowany; cmentarz parafialny z XIX/XX w.; drewniana chata z początku XIX w.
+*[[Franciszek Wróblewski|ks. Franciszek Wróblewski]] – proboszcz parafii w Lipinkach oraz działacz społeczny
-<br/>
+*[[Wincenty Siegmund]] (1864–1948) – urodzony w Lipinkach duchowny katolicki, proboszcz [[Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Mrocznie |parafii w Mrocznie]]
+*[[Ewa Barbara Dembek]] (ur. 1959) – samorządowiec, społecznik, animator kultury, nauczycielka, założycielka Grupy cyrkowej „Heca”
-=== Bibliografia: ===
+==Zabytki ==
+*[[Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Lipinkach |kościół gotycki]] z barokowymi przekształceniami – orientowany
+*cmentarz parafialny z XIX/XX w.
+*drewniana chata z początku XIX w.
-''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. V, Warszawa 1884, 960 ss.
+==Bibliografia ==
+#''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. V, Warszawa 1884.
+#[http://www.gminabiskupiec.pl/ Strona Gminy Biskupiec] [12.09.2013]
+#[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [14.09.2014]
+{{Przypisy}}
+<references/>
 <br/>