Lesiny Wielkie: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki:) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Lesiny Wielkie | |nazwa = Lesiny Wielkie | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Lesin Wielkich |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Lesiny Wielkie''' (niem. ''Gross Leschienen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Wielbark (gmina wiejska)|gminie Wielbark]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 151 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Agata Olender]]<ref>[http://wielbark-ug.bip-wm.pl/public/?id=40146/ Strona Urzędu Gminy Wielbark] [10.09.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest w południowej części [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]], na [[Pogranicze kurpiowsko-mazurskie|pograniczu kurpiowsko–mazurskim]]. Miejscowość leży w odległości 13 km na wschód od [[Wielbark|Wielbarka]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Wieś istniała już przed 1579 rokiem na 15 łanach nad bagnem Łatana. W ramach [[ | + | Wieś istniała już przed 1579 rokiem na 15 łanach nad bagnem Łatana. W ramach [[Osadnictwo szkatułowe|osadnictwa szkatułowego]] wieś powiększyła później (1684) areał do 33 łanów, zaś w połowie XIX wieku obejmowała już 46,5 łana. Wieś zachowała charakter ulicówki. |
W 1859 roku zbudowano w Lesinach Wielkich pierwszy od czasów reformacji katolicki [[lkwim:Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Lesinach Wielkich|kościół]] na terenie powiatu szczycieńskiego. | W 1859 roku zbudowano w Lesinach Wielkich pierwszy od czasów reformacji katolicki [[lkwim:Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Lesinach Wielkich|kościół]] na terenie powiatu szczycieńskiego. | ||
| − | Do 1943 roku działały tu dwie szkoły: [[Szkoła katolicka w Lesinach Wielkich|katolicka]] i [[Szkoła ewangelicka w Lesinach Wielkich|ewangelicka]]. Budynek tej pierwszej | + | Do 1943 roku działały tu dwie szkoły: [[Szkoła katolicka w Lesinach Wielkich|katolicka]] i [[Szkoła ewangelicka w Lesinach Wielkich|ewangelicka]]. Budynek tej pierwszej postawiono w pobliżu kościoła w 1906 roku. Siedziba szkoły ewangelickiej powstała zapewne w tym samym okresie; po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] znajdowała się w niej szkoła podstawowa. |
| − | + | Obecnie wieś jest siedzibą sołectwa. | |
| − | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | |
| − | + | *1782 r. – 25 gospodarstw | |
| − | + | *1818 r. – 241 osób, 35 gospodarstw | |
| − | + | *1939 r. – 408 osób | |
| − | + | == Religia == | |
| − | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Lesinach Wielkich |parafii rzymskokatolickiej | + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Lesinach Wielkich |parafii rzymskokatolickiej]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Ludzie związani z miejscowością == | |
| − | *[[Walenty Tolksdorf]] ( | + | *[[Walenty Tolksdorf]] (1816–1905) – ksiądz katolicki, działacz społeczny i religijny. Inicjator budowy kościoła w Lesinach, gdzie był proboszczem w latach 1851–1856. Założył stacje misyjne ze szkołami katolickimi w [[Klon|Klonie]], [[Opaleniec|Opaleńcu]], Wielbarku, [[Szczytno|Szczytnie]] i [[Lipowiec|Lipowcu]]. Swoją działalnością zasłużył sobie na miano „Apostoła Mazur”. |
| − | *[[Wojciech Zink]] ( | + | *[[Wojciech Zink]] (1902–1969) – kanonik warmiński, prepozyt, wikariusz generalny Prymasa Polski, proboszcz miejscowej parafii w latach 1935-1945. |
| − | *[[lkwim:Karolina Bębenkowa |Karolina Bębenkowa]] ( | + | *[[lkwim:Karolina Bębenkowa |Karolina Bębenkowa]] (1881–?) – urodzona w Lesinach tkaczka ludowa, artystka-amatorka. |
| − | |||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | * | + | *kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z połowy XIX wieku, z wieżą zwieńczoną iglicą z krzyżem; wyposażenie wnętrza z drugiej połowy XIX wieku |
| − | *[[Kapliczka w Lesinach Wielkich| | + | *[[Kapliczka w Lesinach Wielkich|kapliczka]] przy kościele, murowana, z 1883 roku |
| − | * | + | *plebania z końca XIX wieku, murowana i otynkowana, z wieżyczkami wieńczącymi narożniki |
| − | * | + | *[[Cmentarz parafialny w Lesinach Wielkich|cmentarz parafialny]], dość dobrze zachowany |
| − | * | + | *dawny [[Cmentarz ewangelicki w Lesinach Wielkich|cmentarz ewangelicki]] na zachodnim skraju wsi; kwatera wojenna z [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach| I wojny światowej]], w której pochowanych jest 5 żołnierzy armii niemieckiej i 2 armii rosyjskiej poległych 15 XII 1914 roku |
| − | * | + | *budynek szkoły katolickiej z 1906 roku, znacznie przebudowany; obecnie budynek mieszkalny |
| − | * | + | *budynek dawnej szkoły ewangelickiej, później szkoła podstawowa |
| − | * | + | *kilka przykładów budownictwa drewnianego, m.in. chałupy nr 7, 10, 22, 26, 30, a także dawna karczma (przy chałupie nr 5) z końca XIX wieku |
| − | |||
| − | + | == Bibliografia == | |
#Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995. | #Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995. | ||
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | ||
| − | #Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów gminy Wielbark, Rocznik Mazurski'', t. 10, 2006, | + | #Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów gminy Wielbark, Rocznik Mazurski'', t. 10, 2006, ss. 44–47. |
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | ||
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | ||
| − | # | + | #[http://wielbark-ug.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Gminy Wielbark] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [29.09.2014] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [29.09.2014] |
| + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [29.09.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 19:47, 29 wrz 2014
| Lesiny Wielkie | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Wielbark |
| Liczba ludności (2010) | 151 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-160 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lesiny Wielkie | |
| Położenie na mapie Polski  Lesiny Wielkie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lesiny Wielkie (niem. Gross Leschienen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Wielbark. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 151 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agata Olender[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowej części Pojezierza Mazurskiego, na pograniczu kurpiowsko–mazurskim. Miejscowość leży w odległości 13 km na wschód od Wielbarka.
Dzieje miejscowości
Wieś istniała już przed 1579 rokiem na 15 łanach nad bagnem Łatana. W ramach osadnictwa szkatułowego wieś powiększyła później (1684) areał do 33 łanów, zaś w połowie XIX wieku obejmowała już 46,5 łana. Wieś zachowała charakter ulicówki. W 1859 roku zbudowano w Lesinach Wielkich pierwszy od czasów reformacji katolicki kościół na terenie powiatu szczycieńskiego. Do 1943 roku działały tu dwie szkoły: katolicka i ewangelicka. Budynek tej pierwszej postawiono w pobliżu kościoła w 1906 roku. Siedziba szkoły ewangelickiej powstała zapewne w tym samym okresie; po II wojnie światowej znajdowała się w niej szkoła podstawowa.
Obecnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
- 1782 r. – 25 gospodarstw
- 1818 r. – 241 osób, 35 gospodarstw
- 1939 r. – 408 osób
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Ludzie związani z miejscowością
- Walenty Tolksdorf (1816–1905) – ksiądz katolicki, działacz społeczny i religijny. Inicjator budowy kościoła w Lesinach, gdzie był proboszczem w latach 1851–1856. Założył stacje misyjne ze szkołami katolickimi w Klonie, Opaleńcu, Wielbarku, Szczytnie i Lipowcu. Swoją działalnością zasłużył sobie na miano „Apostoła Mazur”.
- Wojciech Zink (1902–1969) – kanonik warmiński, prepozyt, wikariusz generalny Prymasa Polski, proboszcz miejscowej parafii w latach 1935-1945.
- Karolina Bębenkowa (1881–?) – urodzona w Lesinach tkaczka ludowa, artystka-amatorka.
Zabytki
- kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z połowy XIX wieku, z wieżą zwieńczoną iglicą z krzyżem; wyposażenie wnętrza z drugiej połowy XIX wieku
- kapliczka przy kościele, murowana, z 1883 roku
- plebania z końca XIX wieku, murowana i otynkowana, z wieżyczkami wieńczącymi narożniki
- cmentarz parafialny, dość dobrze zachowany
- dawny cmentarz ewangelicki na zachodnim skraju wsi; kwatera wojenna z I wojny światowej, w której pochowanych jest 5 żołnierzy armii niemieckiej i 2 armii rosyjskiej poległych 15 XII 1914 roku
- budynek szkoły katolickiej z 1906 roku, znacznie przebudowany; obecnie budynek mieszkalny
- budynek dawnej szkoły ewangelickiej, później szkoła podstawowa
- kilka przykładów budownictwa drewnianego, m.in. chałupy nr 7, 10, 22, 26, 30, a także dawna karczma (przy chałupie nr 5) z końca XIX wieku
Bibliografia
- Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów gminy Wielbark, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 44–47.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Strona Urzędu Gminy Wielbark [10.09.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [29.09.2014]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [29.09.2014]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [29.09.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Gminy Wielbark [10.09.2013]
