Budwity

Budwity
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Małdyty
Liczba ludności (2010)	294
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-330
Tablice rejestracyjne	NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Budwity
Położenie na mapie Polski Budwity
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Budwity (niem.Gut Bauditten, od 1929 r. Bauditten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Małdyty. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 294 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jarosław Komosa.

Położenie

Miejscowość leży na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko–Ostródzkie). Na północ od wsi położone jest jezioro Budwity (Jezioro Budwickie). Miejscowość znajduje się w odległości 5 km na północ od Małdyt.

Dzieje miejscowości

Miejscowość wzmiankowano w dokumentach z roku 1354 jako wieś ziemiańską licząca 15 włók. Pierwotna nazwa Baudewithe najprawdopodobniej wywodzi się od imienia Prusa – Baudie. Majątek ziemski powstał z nadania księcia Albrechta. Od końca XIV wieku do około 1530 roku stanowił kolejno własność rodu von Diebes, von Rappen, von Kleist, von Auerswald, von Foelkersamb i von Frantzius. W 1855 roku majątek kupiła rodzina von Eben. Dobra stanowiły jej własność do 1945 roku. W latach 20. XX wieku na terenie majątku funkcjonowała cegielnia, mleczarnia, na skalę przemysłową wydobywano również torf. Zachowany do obecnych czasów dwór wybudowano w 1857 roku. W roku 1782 we wsi odnotowano 19 domów, natomiast w 1858 roku w 14 gospodarstwach domowych żyło 213 mieszkańców. W latach 1937–1939 Budwity liczyły 548 mieszkańców. W roku 1948 uruchomiono we wsi Zakład Torfowy.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Religia

We wsi znajduje się kaplica filialna należąca do parafii rzymskokatolickiej pw. Chrystusa Króla w Jarnołtowie.

Zabytki

• dwór wzniesiony w roku 1857 i otaczające go pozostałości parku; zespół wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków
• dworzec o charakterystycznej sylwetce, nawiązującej do eleganckiej architektury parkowej, powstały jako cesarski dworzec powitalny dla polującego w tych okolicach Wilhelma II w 1893 roku

Przyroda

W pobliżu wsi znajduje się rozległe torfowisko, objęte programem ochrony siedlisk Natura 2000 Budwity. Południową część torfowiska zajmuje Rezerwat Zielony Mechacz.

Bibliografia

1. Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
2. Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
3. Bank Danych Lokalnych GUS [30.08.2013]
4. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [30.08.2013]