Gązwa

Gązwa
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warminsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Gązwa
Liczba ludności (2010)	137
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gązwa
Położenie na mapie Polski Gązwa
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gązwa (niem. Gonswen , Gansen) – wieś sołecka w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 137 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Zbigniew Hołubowicz.

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części Mazur, nieopodal Jeziora Zyndackiego, w odległości 8 km od Mrągowa.

Dzieje miejscowości

Wieś założona została w 1572 r. Wówczas to Jan Gązwa otrzymał od starosty Szestna Andrzeja Jonasa 22 łany. Nazwa miejscowości pochodzi od nazwiska pierwszego zasadźcy. 1657 r. podczas najazdu tatarskiego wieś została zniszczona, a większość mieszkańców zginęła. Ponowne wyludnienie miejscowości nastąpiło w XVIII w. w wyniku zarazy. W pierwszej połowie XIX w. sukcesywnie zwiększała się liczba mieszkańców miejscowości. W 2. poł. XVIII w. zatrudniono we wsi nauczyciela – Jakuba Salę. Nauczanie odbywało się w języku polskim. Pod koniec XIX w. zabudowa wsi ukształtowała się w formie ulicówki, a po separacji gruntów uległa częściowemu rozproszeniu. W 1939 r. znajdowało się tutaj 78 gospodarstw domowych – w tym 62 rolnicze. Ponadto funkcjonowała dwuklasowa szkoła. Zatrudniano dwóch nauczycieli, którym zapewniano także mieszkania.

Liczba gospodarstw i mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1785 r. – 11 gospodarstw,

• 1815 r. – 17 gospodarstw, 99 osób

• 1821 r. – 99 osób

• 1838 r. – 12 gospodarstw, 134 osoby

• 1821 r. – 99 osób

81939 r. – 315 osób

Kultura

We wsi działa świetlica.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii greckokatolickiej w Reszlu.

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Przyrody "Gązwa" objęty programem ochrony siedliskowej Natura 2000. Przy drodze z Bałowa do Gązwy leży głaz narzutowy - pomnik przyrody.

Ludzie związani z miejscowością

Na kartach historii wsi zapisał się Jakub Sala – nauczyciel.

Bibliografia

1. Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
2. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. II, Warszawa 1881, 927 ss.
3. Polska na fotografii [12.09.2013]
4. Bank Danych Lokalnych GUS [09.07.2014]