Pianki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Pianki | |nazwa = Pianki | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Pianek |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 242 | + | |liczba ludności = 242 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Pianki''' (niem. ''Pianken'', od 1938 r. ''Altwolfsdorf'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 242 mieszkańców<ref>łącznie Pianki, [[Aleksandrowo]], [[Sumki]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Marzena Kacprowska]]<ref> [http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=321/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich |Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]]. Miejscowość leży w odległości 5 km na północ od [[Orzysz|Orzysza]], na zachód od drogi krajowej nr 63. W pobliżu wsi znajduje się kilka niewielkich jezior: [[Jezioro Łazduny|Łazduny]] (13 ha), [[Jezioro Siedlisko|Siedlisko]] (7 ha) i [[Jezioro Stawek|Stawek]] (1 ha), zaś na północ od wsi przepływa strumyk [[Pianecka Struga]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | + | Wieś została lokowana w 1452 roku na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys, niejaki Dopiec (''Dopicken''). Wieś miała nazywać się ''Wolfsdorff'' – od Wolfganga Sauera, [[Prokuratoria kętrzyńska|prokuratora rastemborskiego]] (kętrzyńskiego); szybko jednak wyparła ją nazwa pochodzenia [[Prusowie| pruskiego]] – Pianki (''Pianken''). Istniała tu karczma, mieszkańcy otrzymali również pozwolenie na wolne rybołówstwo. Prawdopodobnie lokacja się nie powiodła, ponieważ w 1468 roku przywilej został ponowiony. Zamiast [[Wieś czynszowa |wsi czynszowej]] powstały tu dobra służebne o powierzchni 60 łanów nadane [[Marcin Zaleski| Marcinowi Zaleskiemu]] na [[Prawo magdeburskie |prawie magdeburskim]], z zezwoleniem na założenie młyna. Zaleski pochodził ze szlachty mazowieckiej, podobnie jak następni właściciele wsi: [[Alex Jurski]] i [[Maciej Karbowski]]. W późniejszym czasie (przed rokiem 1524) krótko istniał tutaj majątek [[Zakon Krzyżacki|krzyżacki]]. W 1540 roku wieś obejmowała 48 łanów i 12 gospodarstw, czyli około 60 mieszkańców, później areał się zmniejszył – wykaz z 1564 roku podaje jedynie 15 łanów. Wieś ucierpiała w 1656 roku podczas wojen szwedzkich, gdy m.in. jeden mieszkaniec dostał się do niewoli tatarskiej. Z kolei w 1710 roku dotarła do Pianek wielka epidemia dżumy, która wygasła dopiero w następnym roku. Wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Orzyszu|parafii ewangelickiej w Orzyszu]]. | |
| − | + | Przed 1945 rokiem znajdowała się tu stacja kolejowa na nieczynnej już linii Orzysz – [[Giżycko]]. W pierwszej połowie XX wieku we wsi działała gospoda R. Reisennauera. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Wieś została lokowana w 1452 roku na prawie chełmińskim na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys, niejaki Dopiec (Dopicken). Wieś miała nazywać się ''Wolfsdorff'' – od Wolfganga Sauera, [[Prokuratoria kętrzyńska|prokuratora rastemborskiego]] (kętrzyńskiego); szybko jednak wyparła ją nazwa pochodzenia pruskiego – Pianki (''Pianken''). Istniała tu karczma, mieszkańcy otrzymali również pozwolenie na wolne rybołówstwo. Prawdopodobnie lokacja się nie powiodła, ponieważ w 1468 roku przywilej został ponowiony. Zamiast wsi czynszowej powstały tu dobra służebne o powierzchni 60 łanów | ||
| − | Przed 1945 rokiem znajdowała się tu stacja kolejowa na nieczynnej już linii | ||
Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli nauczało tu 76 dzieci. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę w Piankach ponownie otwarto w 1945 roku; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. | Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli nauczało tu 76 dzieci. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę w Piankach ponownie otwarto w 1945 roku; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. | ||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 – 366 osób | + | *1857 r. – 366 osób |
| − | 1864 – 431 osób | + | *1864 r. – 431 osób |
| − | 1867 – 472 osoby | + | *1867 r. – 472 osoby |
| − | 1925 – 517 osób | + | *1925 r. – 517 osób |
| − | 1933 – 481 osób | + | *1933 r. – 481 osób |
| − | 1939 – 443 osoby | + | *1939 r. – 443 osoby |
| − | + | == Zabytki == | |
| − | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; w południowej części nekropolii kwatera wojenna z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]], w której pochowanych jest co najmniej piętnastu żołnierzy armii rosyjskiej | |
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia == | |
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | ||
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | ||
#Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | #Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | ||
| − | #Hippel Rudolf von, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr | + | #Hippel Rudolf von, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
| − | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, | + | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69. |
| − | #Pawlicki Ryszard W., ''Ziemia piska jako region turystyczny do 1945'', Znad Pisy, nr 1, 1995, | + | #Pawlicki Ryszard W., ''Ziemia piska jako region turystyczny do 1945'', Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9–25. |
#Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004. | #Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004. | ||
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857. | ||
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [15.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [15.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=17/ Strona Gminy Orzysz] [15.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [15.08.2013] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 17:39, 25 paź 2014
| Pianki | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Orzysz |
| Liczba ludności (2010) | 242 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-250 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Pianki | |
| Położenie na mapie Polski  Pianki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Pianki (niem. Pianken, od 1938 r. Altwolfsdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 242 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marzena Kacprowska[2].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości 5 km na północ od Orzysza, na zachód od drogi krajowej nr 63. W pobliżu wsi znajduje się kilka niewielkich jezior: Łazduny (13 ha), Siedlisko (7 ha) i Stawek (1 ha), zaś na północ od wsi przepływa strumyk Pianecka Struga.
Dzieje miejscowości
Wieś została lokowana w 1452 roku na prawie chełmińskim na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys, niejaki Dopiec (Dopicken). Wieś miała nazywać się Wolfsdorff – od Wolfganga Sauera, prokuratora rastemborskiego (kętrzyńskiego); szybko jednak wyparła ją nazwa pochodzenia pruskiego – Pianki (Pianken). Istniała tu karczma, mieszkańcy otrzymali również pozwolenie na wolne rybołówstwo. Prawdopodobnie lokacja się nie powiodła, ponieważ w 1468 roku przywilej został ponowiony. Zamiast wsi czynszowej powstały tu dobra służebne o powierzchni 60 łanów nadane Marcinowi Zaleskiemu na prawie magdeburskim, z zezwoleniem na założenie młyna. Zaleski pochodził ze szlachty mazowieckiej, podobnie jak następni właściciele wsi: Alex Jurski i Maciej Karbowski. W późniejszym czasie (przed rokiem 1524) krótko istniał tutaj majątek krzyżacki. W 1540 roku wieś obejmowała 48 łanów i 12 gospodarstw, czyli około 60 mieszkańców, później areał się zmniejszył – wykaz z 1564 roku podaje jedynie 15 łanów. Wieś ucierpiała w 1656 roku podczas wojen szwedzkich, gdy m.in. jeden mieszkaniec dostał się do niewoli tatarskiej. Z kolei w 1710 roku dotarła do Pianek wielka epidemia dżumy, która wygasła dopiero w następnym roku. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu. Przed 1945 rokiem znajdowała się tu stacja kolejowa na nieczynnej już linii Orzysz – Giżycko. W pierwszej połowie XX wieku we wsi działała gospoda R. Reisennauera.
Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli nauczało tu 76 dzieci. Po II wojnie światowej szkołę w Piankach ponownie otwarto w 1945 roku; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 366 osób
- 1864 r. – 431 osób
- 1867 r. – 472 osoby
- 1925 r. – 517 osób
- 1933 r. – 481 osób
- 1939 r. – 443 osoby
Zabytki
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; w południowej części nekropolii kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest co najmniej piętnastu żołnierzy armii rosyjskiej
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
- Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69.
- Pawlicki Ryszard W., Ziemia piska jako region turystyczny do 1945, Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9–25.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Bank Danych Lokalnych GUS [15.08.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [15.08.2013]
- Strona Gminy Orzysz [15.08.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [15.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Pianki, Aleksandrowo, Sumki
- ↑ Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
