Przełęk: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = działdowski | |powiat = działdowski | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 203 | + | |liczba ludności = 203 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Przełęk''' (niem. ''Przellenk'', do 2007 r. Przełęk Duży) – | + | ''' Przełęk''' (niem. ''Przellenk'', do 2007 r. Przełęk Duży) – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[Płośnica (gmina wiejska)|gminie Płośnica]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do województwa ciechanowskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 203 mieszkańców<ref>łącznie Przełęk, [[Artulewo]], [[Przełęk Kościelny]], [[Przełęk Mały]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Dariusz Czartowski]]<ref>[http://www.bip.plosnica.pl/?c=92/ Strona Urzędu Gminy Płośnica] [05.12.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w południowej części województwa | + | Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] i Niziny Mazowieckiej, 14 km na zachód od [[Działdowo|Działdowa]] i 11 km na południowy wschód od [[Lidzbark|Lidzbarka]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 544. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. W 1328 roku rycerze Klaus z Zielenia i Walter ze Zgniłego Błota koło Brodnicy otrzymali od komtura dzierzgońskiego [[Lunder z Brunszwiku|Lundera z Brunszwiku]] 42 łany na [[ | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. W 1328 roku rycerze: Klaus z Zielenia i Walter ze Zgniłego Błota koło Brodnicy otrzymali od komtura dzierzgońskiego [[Lunder z Brunszwiku|Lundera z Brunszwiku]] 42 łany na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] między [[Gródki|Gródkami]] a [[Wielki Łęck|Wielkim Łęckiem]]; w zamian zobowiązali się do dwóch służb zbrojnych. Początkowo wieś występowała jako ''Waltersgut'', ale już na początku XV wieku pojawiła się nazwa Przełęk. Na obszarze wspomnianego nadania powstały wsie: Przełęk Duży i [[Przełęk Mały]]. Należały one przez pewien czas do [[Rodzina Rywockich |Rywockich]], a od drugiej połowy XVII wieku do [[Rodzina Bagińskich |Bagińskich]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | + | Kościół we wsi istniał już w XVI wieku, założony staraniem właścicieli majątku. Po reformacji zamieniony w świątynię ewangelicką, na początku XVII wieku został oddany w ręce katolików. Aż do końca XIX wieku był on filią kościoła w [[Wielki Łęck |Wielkim Łęcku]]. | |
| + | W okresie międzywojennym wieś uregulowano i przeprowadzono melioracje, w wyniku których osuszono bardzo podmokłe okoliczne łąki. | ||
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1848 | + | *1848 r. – 158 osób |
| − | 1857 | + | *1857 r. – 191 osób |
| − | 1921 | + | *1921 r. – 280 osób |
| − | 1931 | + | *1931 r. – 943 osoby |
| − | 1993 | + | *1993 r. – 387 osób |
| − | 2001 | + | *2001 r. – 386 osób |
| − | |||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | We wsi działają m.in. firma handlowa, firma świadcząca usługi rolnicze, firmy zajmujące się handlem obwoźnym (artykuły przemysłowe i odzieżowe), naprawą sprzętu rolniczego | + | We wsi działają m.in. firma handlowa, firma świadcząca usługi rolnicze, firmy zajmujące się handlem obwoźnym (artykuły przemysłowe i odzieżowe), naprawą i produkcją sprzętu rolniczego, a także przedsiębiorstwa remontowo–budowlane<ref>dane z roku 2009 [http://www.bip.plosnica.pl/?c=797/ Strona Urzędu Gminy Płośnica]</ref>. |
<br/> | <br/> | ||
== Religia == | == Religia == | ||
| − | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz Przemienienia Pańskiego w Przełęku |parafii rzymskokatolickiej | + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz Przemienienia Pańskiego w Przełęku |parafii rzymskokatolickiej]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz Przemienienia Pańskiego w Przełęku| | + | *[[Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz Przemienienia Pańskiego w Przełęku|kościół]] neogotycki z lat 1899-1901, odremontowany |
| − | * | + | *kilka przykładów budownictwa z końca XIX i początku XX wieku (domy nr: 28, 66, 68, 71) |
| − | * | + | *budynek szkoły z początku XX wieku |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
#''Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966. | #''Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | # | + | #[http://www.bip.plosnica.pl/ Strona Urzędu Gminy Płośnica]] [12.11.2013] |
| − | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] | |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/neidenburg.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/neidenburg.html| Verwaltungsgeschichte] [ | ||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 18:51, 27 paź 2014
| Przełęk | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | działdowski |
| Gmina | Płośnica |
| Liczba ludności (2010) | 203 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Przełęk | |
| Położenie na mapie Polski  Przełęk | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Przełęk (niem. Przellenk, do 2007 r. Przełęk Duży) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Płośnica. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 203 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Dariusz Czartowski[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, 14 km na zachód od Działdowa i 11 km na południowy wschód od Lidzbarka; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 544.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. W 1328 roku rycerze: Klaus z Zielenia i Walter ze Zgniłego Błota koło Brodnicy otrzymali od komtura dzierzgońskiego Lundera z Brunszwiku 42 łany na prawie chełmińskim między Gródkami a Wielkim Łęckiem; w zamian zobowiązali się do dwóch służb zbrojnych. Początkowo wieś występowała jako Waltersgut, ale już na początku XV wieku pojawiła się nazwa Przełęk. Na obszarze wspomnianego nadania powstały wsie: Przełęk Duży i Przełęk Mały. Należały one przez pewien czas do Rywockich, a od drugiej połowy XVII wieku do Bagińskich.
Kościół we wsi istniał już w XVI wieku, założony staraniem właścicieli majątku. Po reformacji zamieniony w świątynię ewangelicką, na początku XVII wieku został oddany w ręce katolików. Aż do końca XIX wieku był on filią kościoła w Wielkim Łęcku.
W okresie międzywojennym wieś uregulowano i przeprowadzono melioracje, w wyniku których osuszono bardzo podmokłe okoliczne łąki.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1848 r. – 158 osób
- 1857 r. – 191 osób
- 1921 r. – 280 osób
- 1931 r. – 943 osoby
- 1993 r. – 387 osób
- 2001 r. – 386 osób
Gospodarka
We wsi działają m.in. firma handlowa, firma świadcząca usługi rolnicze, firmy zajmujące się handlem obwoźnym (artykuły przemysłowe i odzieżowe), naprawą i produkcją sprzętu rolniczego, a także przedsiębiorstwa remontowo–budowlane[3].
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Zabytki
- kościół neogotycki z lat 1899-1901, odremontowany
- kilka przykładów budownictwa z końca XIX i początku XX wieku (domy nr: 28, 66, 68, 71)
- budynek szkoły z początku XX wieku
Bibliografia
- Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Strona Urzędu Gminy Płośnica] [12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Przełęk, Artulewo, Przełęk Kościelny, Przełęk Mały
- ↑ Strona Urzędu Gminy Płośnica [05.12.2013]
- ↑ dane z roku 2009 Strona Urzędu Gminy Płośnica
