Tuchlin: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Tuchlin | |nazwa = Tuchlin | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Tuchlina | |dopełniacz wsi = Tuchlina | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 199<ref> | + | |liczba ludności = 199<ref>w Głównym Urzędzie Statystycznym brak jest aktualnych danych</ref> |
|rok = 1988 | |rok = 1988 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Tuchlin''' (niem. ''Tuchlinnen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Ewa Paciorek]]<ref> [http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=326/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Mazurska|Równinie Mazurskiej]], na północnym brzegu jeziora [[Jezioro Tuchlin| Tuchlin]] oddzielonego przesmykiem od jeziora [[Jezioro Śniardwy|Śniardwy]], 13 km na zachód od [[Orzysz|Orzysza]]. W odległości 2 km na północ od wsi znajduje się stacja kolejowa na linii [[Ełk]] – Orzysz – [[Mrągowo]] (obecnie nieczynnej). | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | Osada istniała już przed wojną trzynastoletnią (1454-1466). Przywilej został odnowiony w 1477 roku na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] na 10 łanach dla Macieja Presofskiego (Przerowskiego). Wieś występowała w tym czasie pod nazwami ''Tuchlinen'' lub ''Toclin''. W 1555 roku [[Starostwo ryńskie|starosta ryński]] [[Jerzy von Diebes]] sprzedał siedmiu wolnym z Tuchlina 3 łany, a także podarował tam 4,5 łana swojemu pisarzowi starościńskiemu. W wyniku epidemii dżumy w latach 1709-1710 wymarła prawie cała ludność wsi. Miejscowość należała do [[Parafia ewangelicka w Okartowie|parafii ewangelickiej w Okartowie]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Szkoła we wsi powstała w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się tu edukacją 64 dzieci. | Szkoła we wsi powstała w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się tu edukacją 64 dzieci. | ||
Wieś ma charakter ulicówki; dobrze zachował się dawny układ zabudowy z początku XX wieku. W Tuchlinie jest kilka niewielkich plaż nad jeziorem Tuchlin. W pobliskim przysiółku [[Zdęgówko]] nadal istnieje wiele starych domów z czerwonej cegły i z czerwonymi dachówkami. | Wieś ma charakter ulicówki; dobrze zachował się dawny układ zabudowy z początku XX wieku. W Tuchlinie jest kilka niewielkich plaż nad jeziorem Tuchlin. W pobliskim przysiółku [[Zdęgówko]] nadal istnieje wiele starych domów z czerwonej cegły i z czerwonymi dachówkami. | ||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| + | |||
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1857 – 128 osób | + | *1857 r. – 128 osób |
| − | 1864 – 151 osób | + | *1864 r. – 151 osób |
| − | 1867 – 143 osoby | + | *1867 r. – 143 osoby |
| − | 1933 – 308 osób | + | *1933 r. – 308 osób |
| − | 1939 – 421 osób | + | *1939 r. – 421 osób |
| − | 1988 – 199 osób | + | *1988 r. – 199 osób |
| − | |||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | *[[Zespół dworca kolejowego w Tuchlinie| | + | *[[Zespół dworca kolejowego w Tuchlinie|zespół dworca kolejowego]] z 1912 roku: dworzec z budynkiem spedycji kolejowej, budynek mieszkalny i trzy budynki gospodarcze |
| − | * | + | *dawny [[Cmentarz ewangelicki w Tuchlinie|cmentarz ewangelicki]] z połowy XIX wieku, na północ od wsi; użytkowany jeszcze w latach 70. XX wieku; częściowo zdewastowany |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; zdewastowany |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, [[Tuchlin Kolonia]]; zdewastowany |
| − | *[[Tuchlin-Zdęgówko]]: budynek szkoły z lat 20. XX wieku | + | *[[Tuchlin-Zdęgówko]]: budynek szkoły z lat 20. XX wieku |
| − | *Tuchlin-Zdęgówko: dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku | + | *Tuchlin-Zdęgówko: dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku |
| − | |||
| − | + | ==Ludzie związani z miejscowością== | |
| − | *[[lkwim:Andrzej Bałdyga|Andrzej Bałdyga]] ( | + | *[[lkwim:Andrzej Bałdyga|Andrzej Bałdyga]] (1963–1998) – nauczyciel, pedagog, poeta |
| − | |||
| − | + | ==Bibliografia == | |
#Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | #Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | ||
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | ||
#Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004. | #Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004. | ||
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, | + | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90. |
#Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008. | #Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008. | ||
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [19.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [19.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=20/ Strona Gminy Orzysz] [19.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [19.09.2013] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 20:31, 13 lis 2014
| Tuchlin | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Orzysz |
| Liczba ludności (1988) | 199[1] |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-250 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Tuchlin | |
| Położenie na mapie Polski  Tuchlin | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Tuchlin (niem. Tuchlinnen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ewa Paciorek[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, na północnym brzegu jeziora Tuchlin oddzielonego przesmykiem od jeziora Śniardwy, 13 km na zachód od Orzysza. W odległości 2 km na północ od wsi znajduje się stacja kolejowa na linii Ełk – Orzysz – Mrągowo (obecnie nieczynnej).
Dzieje miejscowości
Osada istniała już przed wojną trzynastoletnią (1454-1466). Przywilej został odnowiony w 1477 roku na prawie magdeburskim na 10 łanach dla Macieja Presofskiego (Przerowskiego). Wieś występowała w tym czasie pod nazwami Tuchlinen lub Toclin. W 1555 roku starosta ryński Jerzy von Diebes sprzedał siedmiu wolnym z Tuchlina 3 łany, a także podarował tam 4,5 łana swojemu pisarzowi starościńskiemu. W wyniku epidemii dżumy w latach 1709-1710 wymarła prawie cała ludność wsi. Miejscowość należała do parafii ewangelickiej w Okartowie.
Szkoła we wsi powstała w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się tu edukacją 64 dzieci.
Wieś ma charakter ulicówki; dobrze zachował się dawny układ zabudowy z początku XX wieku. W Tuchlinie jest kilka niewielkich plaż nad jeziorem Tuchlin. W pobliskim przysiółku Zdęgówko nadal istnieje wiele starych domów z czerwonej cegły i z czerwonymi dachówkami.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1857 r. – 128 osób
- 1864 r. – 151 osób
- 1867 r. – 143 osoby
- 1933 r. – 308 osób
- 1939 r. – 421 osób
- 1988 r. – 199 osób
Zabytki
- zespół dworca kolejowego z 1912 roku: dworzec z budynkiem spedycji kolejowej, budynek mieszkalny i trzy budynki gospodarcze
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; użytkowany jeszcze w latach 70. XX wieku; częściowo zdewastowany
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; zdewastowany
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, Tuchlin Kolonia; zdewastowany
- Tuchlin-Zdęgówko: budynek szkoły z lat 20. XX wieku
- Tuchlin-Zdęgówko: dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku
Ludzie związani z miejscowością
- Andrzej Bałdyga (1963–1998) – nauczyciel, pedagog, poeta
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
- Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [19.09.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [19.09.2013]
- Strona Gminy Orzysz [19.09.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [19.09.2013]
Przypisy
- ↑ w Głównym Urzędzie Statystycznym brak jest aktualnych danych
- ↑ Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
