Stacze

Stacze
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Kowale Oleckie
Liczba ludności (2010)	178
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stacze
Położenie na mapie Polski Stacze
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Stacze (niem. Gut Statzen, Statzen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Kowale Oleckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 178 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Witold Łukowski.

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Mazurach Garbatych (Wzgórza Szeskie), między strumykami Wężówka i Rdzawka, 21 km na północny zachód od Olecka i 9 km na zachód od Kowali Oleckich, w pobliżu granicy z powiatem gołdapskim. Na północny wschód od wsi znajduje się niewielki staw Stacki Karpieniec (9 ha).

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W połowie XVI wieku Kasper von Nostitz otrzymał od księcia Albrechta Hohenzollerna 50 łanów, a w 1565 roku kolejnych 60 łanów w tej samej okolicy, całość na prawie lennym. Na obszarze pierwszego nadania powstała wieś Stacze, a drugiego – Rdzawe i Golubie Wężewskie. Nazwa wsi pochodzi od niejakiego Stacza, który mieszkał tu w 1564 roku. W XVIII wieku majątek w Staczach posiadała lub dzierżawiła polska rodzina szlachecka Łęckich. Na przełomie XVIII i XIX wieku znajdował się tu zarówno majątek szlachecki, jak i wieś szlachecka. W 1888 roku majątek był własnością von Hoverbecków i obejmował 973 ha; był trzecim pod względem wielkości majątkiem na terenie powiatu oleckiego. Stacze należały do parafii ewangelickiej w Cichach.

Szkołę we wsi założono w drugiej połowie XVIII wieku (około 1763–1786). W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 31 uczniów.

Po II wojnie światowej we wsi działało Państwowe Gospodarstwo Rolne.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 137 osób

• 1933 r. – 204 osoby

• 1939 r. – 200 osób

• 1988 r. – 221 osób

Ludzie związani z miejscowością

• Tobiasz Stullich – chłop ze Staczy, sołtys, poeta ludowy, publikował m.in. w "Gazecie Leckiej" i w "Kalendarzu Królewsko-Pruskim"

Zabytki

• zespół dworski z przełomu XIX i XX wieku: dwór murowany, park podworski, obora murowana; obecnie własność prywatna
• cmentarz rodowy w parku podworskim z XIX wieku (objęty ochroną prawną jako część parku)
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku, własność komunalna

Turystyka

• szlak rowerowy "czerwony" – przebieg trasy: Kowale Oleckie – Sokółki – Cichy – jezioro Szwałk Mały – jezioro Łaźno i Litygajny – Czerwony Dwór – jezioror Piłwąg – Jabłonowo – Stacze – Guzy – Kowale Oleckie

Bibliografia

1. Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
4. Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie [12.11.2013]
5. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
6. Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]