Nory

Nory
Nory. Cmentarz wojenny Olsztyńska Strona Rowerowa [03.10.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Wieliczki
Liczba ludności (2010)	265
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nory
Położenie na mapie Polski Nory
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nory (niem. Nordenthal, od 1938 r. Nordental) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Wieliczki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. W 2010 roku liczyła mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Nory i Norki. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wojciech Borowski.

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, nad rzeką Legą, 13 km na południe od Olecka i 5,5 km na południe od Wieliczek, na wschód od drogi krajowej nr 65.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W starszych opracowaniach podawano, iż Nory istniały już w 1553 roku, a przywilej lokacyjny otrzymały od starosty Krzysztofa Glaubitza w 1560 roku. Jednak znawca zagadnień związanych z kolonizacją mazurskich miejscowości, Grzegorz Białuński podkreślał, iż tego rodzaju twierdzenia nie mają podstaw źródłowych. Według niego pierwsze wzmianki o Norach pochodzą dopiero z XVIII wieku.

Był to niewielki (cztery łany) majątek, który w XVIII wieku posiadali lub dzierżawili Ciesielscy i Okołowiczowie, polskie rodziny szlacheckie. W następnym stuleciu dobra się powiększyły. W połowie XIX wieku Nory liczyły 137 mieszkańców, a w roku 1888 obejmowały 621 hektarów i zaliczały się do największych majątków na terenie powiatu (należały wówczas do niejakiego Hillmanna). Wieś wchodziła w skład parafii ewangelickiej w Wieliczkach.

Po II wojnie światowej na bazie majątku utworzono we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne. Do 1970 roku było to przedsiębiorstwo jednozakładowe o powierzchni 942 hektarów. Na początku lat 70. przekształcono je w przedsiębiorstwo wielozakładowe, włączając do niego PGR Nowy Młyn i PGR Gąsiorówko (łącznie obejmowało ono odtąd ponad 2,4 tys. hektarów).

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 137 osób

• 1988 r. – 270 osób

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Wieliczkach.

Ludzie związani z miejscowością

• Stanisława Karna (ur. 1946) - zootechnik, absolwentka WSR w Olsztynie, pracownik PGR Nory, posłanka na sejm VI kadencji

Zabytki

• zespół dworsko–parkowy z przełomu XIX i XX wieku
• cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Strona Urzędu Gminy Wieliczki [05.12.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [03.10.2014]