Olszyny

Olszyny
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Szczytno
Liczba ludności (2010)	898
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-100
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Olszyny
Położenie na mapie Polski Olszyny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Olszyny (niem. Olschienen, od 1938 r. Ebendorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 898 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Bolc.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim na granicy Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 8 km na wschód od Szczytna, przy drodze krajowej nr 53 w kierunku Rozogów; stacja kolejowa na linii Olsztyn - Ełk.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1687 roku na prawie chełmińskim na 45 łanach; zasadźcą wsi był Fryderyk Speka (zob. Piasutno). Wieś dość szybko stała się jedną z największych w okolicy (i taką pozostaje do dziś). W połowie XIX wieku obejmowała 161 łanów. Na przełomie XIX i XX wieku wieś była ośrodkiem handlu runem leśnym. Została częściowo zniszczona podczas I wojny światowej (17 domów i 22 zabudowania gospodarcze). Szkoła we wsi – dwuklasowa – działała już w pierwszej połowie XIX wieku. Olszyny były jednym z największych ośrodków gromadkarskich na terenie powiatu szczycieńskiego. Wieś zachowała charakter ulicówki.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

• ok. 1700 r. – 30 gospodarstw

• 1782 r. – 52 gospodarstwa

• 1818 r. – 463 osoby, 65 gospodarstw

• 1858 r. – 644 osoby, 92 gospodarstw

• 1939 r. – 861 osób

Bezpieczeństwo

W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Kultura

W miejscowości znajduje się Muzeum Rolnicze.

Sport

Działa tutaj klub piłkarski "Weteran" uczestniczący w rozgrywkach ligi sołeckiej.

Szkolnictwo

W miejscowości funkcjonuje zespół szkół i oddział przedszkolny.

Zabytki

• kilka przykładów budownictwa drewnianego (chałupy nr 14, 16, 26, 32, 49, 62)
• dobrze zachowane budynki murowane z 1911 roku, z czerwonej cegły, jeden z nich z drewnianym gankiem
• dawny cmentarz ewangelicki, obecnie katolicki; za wsią; obok niego, w lesie, cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej: zawiera jedną zbiorową mogiłę, w której pochowany jest jeden żołnierz armii niemieckiej i ośmiu żołnierzy armii rosyjskiej poległych 30 sierpnia 1914 roku; napisy na grobach zatarte, słabo czytelne

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2011.
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30–37.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [23.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [23.08.2013]