Kiełpiny

Kiełpiny
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Lidzbark
Liczba ludności (2010)	390
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kiełpiny
Położenie na mapie Polski Kiełpiny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kiełpiny (niem. Kielpin) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Lidzbark. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. W 2010 roku wieś liczyła 390 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Tadeusz Szlom.

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, na wschód od Jeziora Kiełpińskiego, 9 km na północ od Lidzbarka, w pobliżu granicy z powiatem nowomiejskim; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 541 w kierunku Lubawy.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka o Kiełpinach w źródłach historycznych pochodzi z początku XV wieku. Wtedy to biskup Arnold składał protest wobec pozwania proboszcza z Kiełpin przed sąd wójta bratiańskiego. Skoro zatem już w tym czasie była to wieś parafialna, można przyjąć, iż powstała jeszcze w XIV wieku. Obok wsi istniał tu również majątek szlachecki – w 1543 roku biskup Tiedeman Giese nadał opuszczone dobra kiełpińskie szlachcicowi Michałowi Płotowskiemu.

Pierwszy kościół powstał zapewne w XIV lub XV wieku, ale prawdopodobnie popadł w ruinę na początku XVI stulecia. W 1543 roku gospodarze własnym sumptem wznieśli nowy drewniany kościół, co dawało im patronat nad nim. Była to sytuacja niezwykła, gdyż patronat taki sprawował z reguły albo rząd, albo dziedzic. Stan ten utrzymał się aż do okresu międzywojennego. Tutejszą parafię zlikwidowano w 1630 roku, a przywrócono dopiero w 1908 roku (w tym okresie miejscowość należała do parafii w Mrocznie). Obecny kościół wybudowano na miejscu poprzedniego w 1745 roku, a w 1833 roku został on odnowiony.

Po II wojnie światowej Kiełpiny były siedzibą gminy, a od 1954 roku – gromady.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1858 r. – 242 osoby

• 1880 r. – 290 osób

• 1905 r. – 481 osób

• 1910 r. – 446 osób

Kultura

We wsi odbyła się jedna z edycji Powiatowego Festiwalu Piosenki Harcerskiej, organizowanego w Działdowie od 2008 r.

Religia

W Kiełpinach znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wawrzyńca.

Zabytki

• kościół wraz z przyległym cmentarzem
• dzwonnica kościoła

Bibliografia

Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Westpreussen.de [12.11.2013]
Strona Urzędu Miasta i Gminy Lidzbark [05.12.2013]