Wróżby: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | '''Wróżby''' – dla ludów świata barbarzyńskiego rytuały pozwalające nawiązać mistyczne połączenie świata materialnego z niematerialnym i dzięki temu odkryć przyszłe losy lub wolę bogów. Tak rozumiane wróżbiarstwo było częścią kultury wszystkich ludów świata. [[Bałtowie | Bałtowie]], a wśród nich [[Prusowie | Prusowie]], nie byli w tej materii odosobnieni. | |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Wróżby u Prusów== | ||
| + | Zabiegi wróżbiarskie były u Prusów stosowane nader często, o czym świadczy zapis w kronice [[Piotr z Dusburga | Piotra z Dusburga]]: ''Prusowie rzadko realizowali jakieś ważne przedsięwzięcie, jeśli zgodnie ze swoim zwyczajem przez rzucenie losu pierwej nie dowiedzieli się od swoich bogów, czy powinno wyjść im ono na dobre czy na złe''. Żadna istotna czynność obarczona możliwością niepowodzenia nie mogła zostać podjęta, zanim nie poznano przez wróżby jej wyniku. Aby zacząć działać, Prusowie potrzebowali jednoznacznego potwierdzenia, że przedsięwzięcie zostanie uwieńczone sukcesem. Wskazuje to na swoisty fatalizm rządzący ich postępowaniem. Wróżyli również w sprawach związanych z wojną. Opisuje to tak zwana [[legenda galindzka |legenda galindzka]]. | ||
| − | Wróżono na różne sposoby. Używano tak zwanych | + | ===Sposoby wróżenia=== |
| + | Wróżono na różne sposoby. Używano tak zwanych ''wiórków'', czyli losów. Były to krótkie (3–5 cm) patyczki rozcięte wzdłuż na pół. Posiadały stronę jasną i ciemną. Wykonywano je z "bożego drzewka", czyli bylicy boże drzewko (''artemisia abrotanum''). Rzucano nimi, a z układu wróżbita odczytywał przepowiednię. | ||
| − | Stosowano też hippomancję, czyli wróżenie z udziałem koni i włóczni. Włócznie wbijano w ziemię skrzyżowanie lub układano na ziemi. Kapłan prowadził konia i uważnie obserwował którą nogą przekroczy owe włócznie – lewą czy prawą. Wierzono, | + | Stosowano też hippomancję, czyli wróżenie z udziałem koni i włóczni. Włócznie wbijano w ziemię skrzyżowanie lub układano na ziemi. Kapłan prowadził konia i uważnie obserwował, którą nogą przekroczy owe włócznie – lewą czy prawą. Wierzono, że wróżebnego konia dosiadał jeden z bogów i to on powodził nim, kierując jego krokami, a tym samym dając znak. |
| − | Wróżono również z układu wnętrzności lub upływu krwi zwierząt składanych w ofierze. Takimi ofiarnymi zwierzętami były: wół, byk, dzik, świnia, kozioł | + | |
| + | Wróżono również z układu wnętrzności lub upływu krwi zwierząt składanych w ofierze. Takimi ofiarnymi zwierzętami były: wół, byk, dzik, świnia, kozioł, pies oraz czarny kogut. | ||
Odczytywano też przyszły los z szumu wiatru, śpiewu i lotu ptaków. | Odczytywano też przyszły los z szumu wiatru, śpiewu i lotu ptaków. | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Piotr z Dusburga, ''Kronika ziemi pruskiej'', tłum. S. Wyszomirski, Toruń 2004. | + | Piotr z Dusburga, ''Kronika ziemi pruskiej'', tłum. S. Wyszomirski, Toruń 2004.<br/> |
| − | + | A. Mierzyńskim, ''Źródła do mytologii litewskiej'', t. I: ''Od Tacyta do końca XIII wieku'', Warszawa 1892.<br/> | |
| − | A. Mierzyńskim, ''Źródła do mytologii litewskiej'', t. I: ''Od Tacyta do końca XIII wieku'', Warszawa 1892. | ||
| − | |||
A. Mierzyńskim, ''Źródła do mytologii litewskiej'', t. II: ''Wiek XIV i XV'', Warszawa 1896. | A. Mierzyńskim, ''Źródła do mytologii litewskiej'', t. II: ''Wiek XIV i XV'', Warszawa 1896. | ||
| + | A. Fischer, ''Etnografia dawnych Prusów'', Gdynia 1937.<br/> | ||
| − | + | [[Kategoria:Dzieje]] [[Kategoria: Społeczeństwo i kultura Prusów]] [[Kategoria: Historia Prusów]] | |
Wersja z 11:14, 8 sty 2015
Wróżby – dla ludów świata barbarzyńskiego rytuały pozwalające nawiązać mistyczne połączenie świata materialnego z niematerialnym i dzięki temu odkryć przyszłe losy lub wolę bogów. Tak rozumiane wróżbiarstwo było częścią kultury wszystkich ludów świata. Bałtowie, a wśród nich Prusowie, nie byli w tej materii odosobnieni.
Wróżby u Prusów
Zabiegi wróżbiarskie były u Prusów stosowane nader często, o czym świadczy zapis w kronice Piotra z Dusburga: Prusowie rzadko realizowali jakieś ważne przedsięwzięcie, jeśli zgodnie ze swoim zwyczajem przez rzucenie losu pierwej nie dowiedzieli się od swoich bogów, czy powinno wyjść im ono na dobre czy na złe. Żadna istotna czynność obarczona możliwością niepowodzenia nie mogła zostać podjęta, zanim nie poznano przez wróżby jej wyniku. Aby zacząć działać, Prusowie potrzebowali jednoznacznego potwierdzenia, że przedsięwzięcie zostanie uwieńczone sukcesem. Wskazuje to na swoisty fatalizm rządzący ich postępowaniem. Wróżyli również w sprawach związanych z wojną. Opisuje to tak zwana legenda galindzka.
Sposoby wróżenia
Wróżono na różne sposoby. Używano tak zwanych wiórków, czyli losów. Były to krótkie (3–5 cm) patyczki rozcięte wzdłuż na pół. Posiadały stronę jasną i ciemną. Wykonywano je z "bożego drzewka", czyli bylicy boże drzewko (artemisia abrotanum). Rzucano nimi, a z układu wróżbita odczytywał przepowiednię.
Stosowano też hippomancję, czyli wróżenie z udziałem koni i włóczni. Włócznie wbijano w ziemię skrzyżowanie lub układano na ziemi. Kapłan prowadził konia i uważnie obserwował, którą nogą przekroczy owe włócznie – lewą czy prawą. Wierzono, że wróżebnego konia dosiadał jeden z bogów i to on powodził nim, kierując jego krokami, a tym samym dając znak.
Wróżono również z układu wnętrzności lub upływu krwi zwierząt składanych w ofierze. Takimi ofiarnymi zwierzętami były: wół, byk, dzik, świnia, kozioł, pies oraz czarny kogut.
Odczytywano też przyszły los z szumu wiatru, śpiewu i lotu ptaków.
Bibliografia
Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, Toruń 2004.
A. Mierzyńskim, Źródła do mytologii litewskiej, t. I: Od Tacyta do końca XIII wieku, Warszawa 1892.
A. Mierzyńskim, Źródła do mytologii litewskiej, t. II: Wiek XIV i XV, Warszawa 1896.
A. Fischer, Etnografia dawnych Prusów, Gdynia 1937.
