Orło: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Zobacz też) |
|||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Orło ''' (niem. ''Orlen'', od 1938 r. ''Arlen'') – | + | ''' Orło ''' (niem. ''Orlen'', od 1938 r. ''Arlen'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat giżycki|powiecie giżyckim]], w [[Ryn (gmina miejsko-wiejska)|gminie Ryn]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 92 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jadwiga Kleszczewska]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ryn_gmina_miejsko_-_wiejska/172/Jednostki_pomocnicze_Gminy/ bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]</ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]], na brzegu jeziora [[Jezioro Orło|Orło]], 20 km na południowy zachód od [[Giżycko|Giżycka]] i 5 km na północ od [[Ryn|Rynu]]. | Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]], na brzegu jeziora [[Jezioro Orło|Orło]], 20 km na południowy zachód od [[Giżycko|Giżycka]] i 5 km na północ od [[Ryn|Rynu]]. | ||
| Linia 41: | Linia 39: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
[[File:Orło. Staropruskie grodzisko.jpg|thumb|250 px|left|Orło. Staropruskie grodzisko]] | [[File:Orło. Staropruskie grodzisko.jpg|thumb|250 px|left|Orło. Staropruskie grodzisko]] | ||
| − | Przed przybyciem [[Zakon | + | Przed przybyciem [[Zakon krzyżacki|Krzyżaków]] w Orle znajdowało się [[Prusowie|pruskie]] grodzisko obronne, którego ślady zachowały się na [[Góra Strażnicza|Górze Strażniczej]] (Stróża Góra). Dobra służebne w Orle powstały na mocy nadania wielkiego mistrza [[Paweł Russdorf|Pawła Russdorfa]] w 1437 roku. Otrzymali je: Piotr, Marcin i Maciej Budzyńscy, Tomasz, Paweł i Maciej Stegelitz oraz Mikołaj Pawłowicz z Rynu i Jakub Frölich – mieszkaniec Orła, którzy zobowiązali się do wystawienia ośmiu służb zbrojnych. Dobra obejmowały 80 łanów z pięcioma latami [[wolnizna|wolnizny]]. Ze względu na nieposłuszeństwo chłopów książę [[Albrecht Hohenzollern]] cofnął wspomniany przywilej i wystawił w 1538 roku nowy, który jednak nie różnił się zbytnio od poprzedniego. Wieś poważnie ucierpiała podczas [[epidemia dżumy 1709-1711|wielkiej epidemii dżumy]] na początku XVIII wieku; zmarło wówczas 75% mieszkańców, opuszczone były 22 gospodarstwa i 23 łany ziemi. W 1816 roku we wsi było 38 gospodarzy oraz sołtys. Orło należało do [[parafia ewangelicka w Rynie|parafii ewangelickiej w Rynie]]. |
Przy wsi działały dwa majątki ziemskie: [[Canki]] (288 ha) i [[Dzikowizna]] z folwarkiem Raczkowo. Po 1945 roku na ich bazie utworzono pegeery, które weszły w skład sołectwa [[Tros]]. | Przy wsi działały dwa majątki ziemskie: [[Canki]] (288 ha) i [[Dzikowizna]] z folwarkiem Raczkowo. Po 1945 roku na ich bazie utworzono pegeery, które weszły w skład sołectwa [[Tros]]. | ||
Wersja z 15:59, 5 sty 2015
| Orło | |
| | |
 Orło. Dawny cmentarz ewangelicki
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | giżycki |
| Gmina | Ryn |
| Liczba ludności (2010) | 92 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Orło | |
| Położenie na mapie Polski  Orło | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Orło (niem. Orlen, od 1938 r. Arlen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Ryn. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 92 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jadwiga Kleszczewska[1].
Położenie
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na brzegu jeziora Orło, 20 km na południowy zachód od Giżycka i 5 km na północ od Rynu.
Dzieje miejscowości
Przed przybyciem Krzyżaków w Orle znajdowało się pruskie grodzisko obronne, którego ślady zachowały się na Górze Strażniczej (Stróża Góra). Dobra służebne w Orle powstały na mocy nadania wielkiego mistrza Pawła Russdorfa w 1437 roku. Otrzymali je: Piotr, Marcin i Maciej Budzyńscy, Tomasz, Paweł i Maciej Stegelitz oraz Mikołaj Pawłowicz z Rynu i Jakub Frölich – mieszkaniec Orła, którzy zobowiązali się do wystawienia ośmiu służb zbrojnych. Dobra obejmowały 80 łanów z pięcioma latami wolnizny. Ze względu na nieposłuszeństwo chłopów książę Albrecht Hohenzollern cofnął wspomniany przywilej i wystawił w 1538 roku nowy, który jednak nie różnił się zbytnio od poprzedniego. Wieś poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII wieku; zmarło wówczas 75% mieszkańców, opuszczone były 22 gospodarstwa i 23 łany ziemi. W 1816 roku we wsi było 38 gospodarzy oraz sołtys. Orło należało do parafii ewangelickiej w Rynie.
Przy wsi działały dwa majątki ziemskie: Canki (288 ha) i Dzikowizna z folwarkiem Raczkowo. Po 1945 roku na ich bazie utworzono pegeery, które weszły w skład sołectwa Tros.
Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XVIII wieku (około 1723-1737 roku). Przed II wojną światową była to szkoła dwuklasowa, zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli. Po wojnie reaktywowano ją 1 września 1946 roku; przetrwała do reorganizacji sieci szkolnej w 1974 roku; przez cały ten okres zatrudniała jednego nauczyciela.
W 1970 roku Orło składało się z 36 budynków mieszkalnych. Znajdowały się tu: punkt biblioteczny, sala kinowa na 40 miejsc, boisko sportowe; działało kółko rolnicze i spółka wodnomelioracyjna, nieco później otwarto sklep wielobranżowy. W latach 1954-1972 Orło wchodziło w skład gromady Sterławki Wielkie.
Liczba mieszkańców
1857 - 523 osoby
1933 - 545 osób
1939 - 533 osoby
1970 - 192 osoby, 39 gospodarstw
Zabytki
- Dawny cmentarz ewangelicki; zaniedbany
- "Góra Strażnicza" - kopiec ziemny z wczesnego średniowiecza, pozostałość po grodzisku pruskim; roztacza się z niego widok na 12 okolicznych jezior
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
- Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany", red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Gminna ewidencja zabytków, w: Miasto i gmina Ryn. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część A, Ryn 2009/2010 [data dostępu: 5.03.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
Przypisy
- ↑ bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
