Andrzej Chryzostom Załuski

Andrzej Chryzostom Załuski
Andrzej Chryzostom Załuski [2]
Data i miejsce urodzenia	1650 r. nieznane
Data i miejsce śmierci	12 maja 1711 r. Dobre Miasto

Andrzej Chryzostom Załuski (ur. 1650 r., zm. 12 maja 1711 r. w Dobrym Mieście) – biskup płocki od 1692 r., biskup kijowski od 1683 r., biskup warmiński od 1699 r., herb rodowy – Junosz.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Andrzej Chryzostom Załuski nauki świeckie pobierał w Wiedniu, zaś wykształcenie teologiczne zdobył w Louvain, Paryżu i Rzymie.

Działalność

W 1673 r. otrzymał niższe święcenia i został kanonikiem krakowskim. W 1674 r. uzyskał święcenia kapłańskie. Został kanonikiem pułtuskim i łęczyckim, opatem komendatoryjnym wąchockim oraz prepozytem jarosławskim. Był także sekretarzem wielkim koronnym królowej Marii Kazimiery. W 1683 r. został biskupem kijowskim. Od króla otrzymał prepozyturę płocką, a w październiku 1692 r. biskupstwo płockie. W 1699 r. kapituła warmińska wybrała Załuskiego na swojego biskupa. 18 stycznia 1701 r. ukoronował w Królewcu Fryderyka I na pierwszego króla Prus. W 1702 r. został kanclerzem wielkim koronnym. Był tajnym agentem króla pruskiego o pseudonimie Lamprecht, donosząc mu o poczynaniach Augusta II. W 1705 r. uwięziony przez Augusta II za konszachty z Leszczyńskim, musiał tłumaczyć się z swego postępowania w Rzymie.

Na Warmii nie mógł wiele zdziałać wskutek zamętu spowodowanego przez wojnę północną. Przemarsze wojsk oraz epidemia dżumy zdewastowały i wyludniły Księstwo Warmińskie. Zmarł 12 maja 1711 r. w Dobrym Mieście. Jego epitafium, wykonane z czarnego i białego marmuru, znajduje się w kolegiacie dobromiejskiej. Płytę nagrobną swojemu stryjowi ufundował Andrzej Stanisław Załuski, biskup krakowski. Andrzej Chryzostom Załuski pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką i naukową, w tym zbiór dokumentów współczesnych w przekładzie łacińskim pt. "Epistolae historico-famliares" (1709—1711, 3 t., t. IV w 1761 r.), poza tym "Mowy na radach i sejmach..." (1689 r.), "Mowy różne" (1690 r.), "Kazania..." (1697 r.).

Załuski został zapamiętany jako świętobliwy kapłan, lecz zamierzał zrezygnować z biskupstwa oraz kanclerstwa i spędzić resztę życia w klasztorze, jednak nim to uczynił, zmarł.

Ciekawostki

Biskup podjął decyzję o budowie w Lidzbarku Warmińskim kaplicy, będącej wotum dziękczynnym za odwrócenie epidemii dżumy, która wówczas panowała na Warmii. W późniejszym czasie ją rozbudowano i w ten sposób powstał istniejący do dzisiaj kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.

Z jego inicjatywy rozpoczęto też odbudowę zniszczonej rezydencji biskupów w Smolajnach.

Bibliografia

Poczet biskupów warmińskich, pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss.