Literak właściwy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Literak właściwy | |Nazwa rośliny = Literak właściwy | ||
| − | |Nazwa łacińska = Graphis scripta | + | |Nazwa łacińska = ''Graphis scripta'' |
|L = (L.) Ach. | |L = (L.) Ach. | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Graphis_scripta-2.jpg | |grafika = Graphis_scripta-2.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Literak właściwy [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Graphis_scripta-2.jpg] | + | |podpis grafiki = Literak właściwy, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Graphis_scripta-2.jpg commons.wikimedia.org] [10.07.2014] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland''. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szeląg (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006. | S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland''. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szeląg (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | W. Fałtynowicz: ''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów'' | + | W. Fałtynowicz: ''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów'', Warszawa 2012. |
<br/> | <br/> | ||
G. Neuwirth, A. Aptroot: ''Recognition of four morphologically distinct species in the Graphis scripta complex in Europe''. Herzogia 24: 207–230, 2011. | G. Neuwirth, A. Aptroot: ''Recognition of four morphologically distinct species in the Graphis scripta complex in Europe''. Herzogia 24: 207–230, 2011. | ||
Wersja z 09:37, 24 lip 2014
| Literak właściwy | |
| | |
| Graphis scripta | |
| (L.) Ach. | |
![Literak właściwy, źródło: commons.wikimedia.org [10.07.2014]](/index.php/Plik:Graphis_scripta-2.jpg) Literak właściwy, źródło: commons.wikimedia.org [10.07.2014] | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby workowe |
| Klasa | miseczniaki (Lecanoromycetes) |
| Rząd | Ostropales |
| Rodzina | literakowate |
| Rodzaj | literak |
| Gatunek | literak właściwy |
| Synonimy | |
Literak właściwy (Graphis scripta (L.) Ach.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny literakowatych (Graphidaceae), rzędu Ostropales.
Spis treści
Plecha
Plecha literaka właściwego jest skorupiasta, cienka, często prawie wewnętrzna (wrasta całkowicie w podłoże), gładka, jasnoszara, w miejscach zacienionych i bardziej wilgotnych szarozielonkawa, P-, K-. Owocniki - apotecja, szczelinowate, o bardzo zmiennych kształtach, najczęściej długie, kreseczkowate, pogięte, pojedyncze lub rozgałęzione, czarne, często białawo przyprószonych tarczkach.
Rozmieszczenie i ekologia
Gatunek ten występuje na korze drzew liściastych, głównie o gładkiej korze, szczególnie licznie na bukach, grabach i leszczynach, rzadko na korze drzew szpilkowych oraz na murszejącym drewnie. Porost leśny, bardzo rzadko spotykany na drzewach pojedynczo rosnących. Gatunek częsty w całej Polsce, nierzadko rośnie bardzo obficie i pokrywa duże powierzchnie na pniach, zwłaszcza w ich dolnych częściach.
Wartość użytkowa
Gatunek umieszczony na "Czerwonej Liście" jako porost bliski zagrożenia (NT).
Ciekawostki
Polska nazwa rodzaju - "literak" - nawiązuje do oryginalnego kształtu owocników wytwarzanych przez te grzyby, przypominającego hieroglify.
Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje pospolicie w lasach liściastych i mieszanych. Preferuje miejsca o wysokiej wilgotności powietrza, takie jak lokalne zagłębienia terenowe, brzegi rzek, itp.
W obrębie kompleksu Graphis scripta w Europie wyróżniono w roku 2011 cztery morfologicznie odrębne gatunki: Graphis betulina, G. macrocarpa, G. pulverulenta i G. scripta. Graphis betulina charakteryzują owocniki o podniesionym brzeżku plechowym, G. macrocarpa ma owocniki otwarte, o brązowej tarczce, G. pulverulenta wyróżniają otwarte, biało-oprószone tarczki owocników, a G. scripta ma owocniki, które pozostają zamknięte (tarczki są niewidoczne). Gatunki te rosną w podobnych siedliskach i mogą występować wspólnie na tym samym drzewie.
Bibliografia
S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szeląg (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.
W. Fałtynowicz: Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów, Warszawa 2012.
G. Neuwirth, A. Aptroot: Recognition of four morphologically distinct species in the Graphis scripta complex in Europe. Herzogia 24: 207–230, 2011.
Linki zewnętrzne
species.wikimedia.org, Literak właściwy [22.04.2014]
