Nibypłucnik: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Nibypłucnik |Nazwa łacińska = Cetrelia sp. |L = W.L. Culb. & C.F. Culb. |Pusta linia = <br/> |grafika = cetrelia monachorum....")
 
Linia 19: Linia 19:
 
<br/>
 
<br/>
  
−
'''Nibypłucnik''' (''Cetrelia'' sp. . Culb. & C.F. Culb.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny tarczownicowatych (''Parmeliaceae''), rzędu misecznicowców (''Lecanorales'').
+
'''Nibypłucnik''' (''Cetrelia'' Culb. & C.F. Culb.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny tarczownicowatych (''Parmeliaceae''), rzędu misecznicowców (''Lecanorales'').
  
  
 
=== Plecha ===
 
=== Plecha ===
  
−
Obecnie znanych jest na świecie 18 gatunków z rodzaju ''Cetrelia''. W Europie i Polsce odnotowano tylko 4 taksony: ''C. cetrarioides'' (Duby) WL Culb. & C.F Culb., ''C. chicitae'' (W.L Culb.) W.L Culb. & C.F Culb., ''C. monachorum'' (Zahlbr.) W.L Culb. & C.F. Culb. i ''C. olivetorum'' (Nyl.) W.L. Culb. & C.F. Culb. Rodzaj ten obejmuje porosty o listkowatych plechach barwy szarawej, luźno przyczepionych do podłożą. Charakteryzują je laminalne pseudocyfele, prozplektenchymatyczna górna kora, przynajdolnej kory z nielicznych rhizines marginalne Piknidia, elipsoidalne Askospory i atranorin jako głównego metabolitu korowej wtórnego; gatunki produkują kilka depsidones jak rdzeniastego diagnostycznego substancje [1-3]. Znaki te oddzielić Cetrelia podobne morfologicznie od innych rodzajów takich jak Parmotrema A. Massal. i Platismatia W. L. Culb. & C. F. Culb. [1].  
+
Obecnie znanych jest na świecie 18 gatunków z rodzaju ''Cetrelia''. W Europie i Polsce odnotowano tylko 4 taksony: ''C. cetrarioides'' (Duby) WL Culb. & C.F Culb., ''C. chicitae'' (W.L Culb.) W.L Culb. & C.F Culb., ''C. monachorum'' (Zahlbr.) W.L Culb. & C.F. Culb. i ''C. olivetorum'' (Nyl.) W.L. Culb. & C.F. Culb. Rodzaj ten obejmuje porosty o listkowatych plechach barwy szarawej, luźno przyczepionych do podłoża. Przedstawicieli rodzaju charakteryzują laminalne pseudocyfele, prozplektenchymatyczna górna kora, przynajmniej częściowo czarno zabarwiona kora dolna z nielicznymi chwytnikami, marginalne pyknidia oraz elipsoidalne askospory. Porosty te zawierają w korze atranorynę jako główny metabolit wtórny. Ponadto, poszczególne gatunki wytwarzają kilka różnych metabolitów z grupy depsydonów, które pełnią ważną rolę w diagnostyce taksonomicznej. Wszystkie te cechy pozwalają odróżnić rodzaj ''Cetrelia'' od innych podobnych morfologicznie rodzajów, takich jak Parmotrema A. Massal. i Platismatia W.L. Culb. & C.F. Culb.  
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 31: Linia 31:
  
  
−
Gatunek ten występuje na ziemi i mszakach, czasami na korze drzew. Jest to gatunek charakterystyczny dla żyznych lasów liściastych (głównie gradów i buczyn), gdzie często rośnie na mszakach u nasady pni drzew lub w ich dolnych partiach, a także na omszałych kłodach i pniakach. W górach występuje również na zacienionych, omszonych skałach i głazach.  
+
Przedstawiciele tego rodzaju występują na korze różnych gatunków drzew liściastych, wyjątkowo na jodłach, rzadko na drewnie i na omszonych skałach, przede wszystkim w dobrze zachowanych fragmentach lasów liściastych z przestojami starych drzew.
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 37: Linia 37:
 
=== Wartość użytkowa ===
 
=== Wartość użytkowa ===
  
−
Gatunek dość rzadki w całym kraju. Objęty w Polsce ścisłą ochroną. Umieszczony na "Czerwonej Liście" jako porost zagrożonych wymarciem (EN).
+
W związku z niedawno dokonaną rewizją tego rodzaju status poszczególnych gatunków nie został dokładnie poznany. Wszystkie występujące w Polsce gatunki objęte są ścisłą ochroną. Uznawane są również za porosty zagrożone wymarciem, przy czym dla ''C. cetrarioides'', ''C. chicitae'' i C. olivetorum proponowana jest kategoria "krytycznie zagrożone" (CR), natomiast dla gatunku jak się wydaje najczęstszego - ''C. monachorum'', kategoria wymierający (EN).
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 54: Linia 54:
  
 
W. Fałtynowicz: ''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów''. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych: Warszawa, 2012.
 
W. Fałtynowicz: ''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów''. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych: Warszawa, 2012.
 +
 +
M. Kukwa, M. Pietnoczko, K. Czyżewska: ''The lichen family Parmeliaceae in Poland. II. The genus Cetrelia''. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 81(1):43-52, 2012.
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Linki zewnętrzne ==
 
== Linki zewnętrzne ==
−
http://pl.wikipedia.org/wiki/Peltigera
+
http://pl.wikipedia.org/wiki/Cetrelia
  
 
<br/>
 
<br/>

Wersja z 23:22, 22 mar 2014

Nibypłucnik
Cetrelia sp.
W.L. Culb. & C.F. Culb.
Cetrelia monachorum
Cetrelia monachorum
Systematyka
Królestwo grzyby
Podkrólestwo {{{Podkrólestwo}}}
Gromada grzyby workowe
Klasa miseczniaki (Lecanoromycetes)
Rząd misecznicowce
Rodzina tarczownicowate
Rodzaj nibypłucnik
Gatunek {{{Gatunek}}}
Synonimy


Nibypłucnik (Cetrelia Culb. & C.F. Culb.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae), rzędu misecznicowców (Lecanorales).


Plecha

Obecnie znanych jest na świecie 18 gatunków z rodzaju Cetrelia. W Europie i Polsce odnotowano tylko 4 taksony: C. cetrarioides (Duby) WL Culb. & C.F Culb., C. chicitae (W.L Culb.) W.L Culb. & C.F Culb., C. monachorum (Zahlbr.) W.L Culb. & C.F. Culb. i C. olivetorum (Nyl.) W.L. Culb. & C.F. Culb. Rodzaj ten obejmuje porosty o listkowatych plechach barwy szarawej, luźno przyczepionych do podłoża. Przedstawicieli rodzaju charakteryzują laminalne pseudocyfele, prozplektenchymatyczna górna kora, przynajmniej częściowo czarno zabarwiona kora dolna z nielicznymi chwytnikami, marginalne pyknidia oraz elipsoidalne askospory. Porosty te zawierają w korze atranorynę jako główny metabolit wtórny. Ponadto, poszczególne gatunki wytwarzają kilka różnych metabolitów z grupy depsydonów, które pełnią ważną rolę w diagnostyce taksonomicznej. Wszystkie te cechy pozwalają odróżnić rodzaj Cetrelia od innych podobnych morfologicznie rodzajów, takich jak Parmotrema A. Massal. i Platismatia W.L. Culb. & C.F. Culb.


Rozmieszczenie i ekologia

Przedstawiciele tego rodzaju występują na korze różnych gatunków drzew liściastych, wyjątkowo na jodłach, rzadko na drewnie i na omszonych skałach, przede wszystkim w dobrze zachowanych fragmentach lasów liściastych z przestojami starych drzew.


Wartość użytkowa

W związku z niedawno dokonaną rewizją tego rodzaju status poszczególnych gatunków nie został dokładnie poznany. Wszystkie występujące w Polsce gatunki objęte są ścisłą ochroną. Uznawane są również za porosty zagrożone wymarciem, przy czym dla C. cetrarioides, C. chicitae i C. olivetorum proponowana jest kategoria "krytycznie zagrożone" (CR), natomiast dla gatunku jak się wydaje najczęstszego - C. monachorum, kategoria wymierający (EN).


Ciekawostki

Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje dość często ale jedynie w dobrze zachowanych zbiorowiskach leśnych, głównie w rezerwatch przyrody, m.in. "Las Warmiński im. prof. Benona Polakowskiego", "Dęby Napiwodzkie".


Bibliografia

K. Czyżewska, S. Cieśliński: Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce. Monographiae Botanicae 91: 223–239, 2003.

S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szeląg (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.

W. Fałtynowicz: Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych: Warszawa, 2012.

M. Kukwa, M. Pietnoczko, K. Czyżewska: The lichen family Parmeliaceae in Poland. II. The genus Cetrelia. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 81(1):43-52, 2012.

Linki zewnętrzne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Cetrelia


Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Nibypłucnik&oldid=62862”