Opieńka: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Opieńka miodowa (w szerokim znaczeniu) |Nazwa łacińska = Armillaria mellea sensu lato |L = |Pusta linia = <br/> |grafika = ...") |
|||
Linia 4: | Linia 4: | ||
|L = | |L = | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
− | |grafika = | + | |grafika = opienka.jpg |
− | |podpis grafiki = | + | |podpis grafiki = Owocniki opieńki miodowej |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
|Królestwo = grzyby | |Królestwo = grzyby | ||
− | |Podkrólestwo = | + | |Podkrólestwo = |
|Gromada = grzyby podstawkowe | |Gromada = grzyby podstawkowe | ||
|Klasa = pieczarniaki | |Klasa = pieczarniaki | ||
Linia 16: | Linia 16: | ||
|Rodzaj = opieńka | |Rodzaj = opieńka | ||
|Gatunek = opieńka | |Gatunek = opieńka | ||
− | |Synonimy = Synonimy | + | |Synonimy = Synonimy |
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
<br/> | <br/> | ||
− | ''' Opieńka miodowa (w szerokim znaczeniu) ''' (''= Armillaria mellea sensu lato'') – gatunki grzybów wielkoowocnikowych z rodziny Physalacriaceae, rzędu pieczarkowców (Agaricales). | + | |
+ | '''Opieńka miodowa (w szerokim znaczeniu)''' (''= Armillaria mellea sensu lato'') – gatunki grzybów wielkoowocnikowych z rodziny Physalacriaceae, rzędu pieczarkowców (Agaricales). | ||
=== Owocnik === | === Owocnik === | ||
− | Opieńka miodowa jest tzw. gatunkiem zbiorowym (''sensu lato''), grupuje kilka bardzo podobnych (i zmiennych) gatunków. Opieńka tworzy owocniki złożone z kapelusza i trzonu. Kapelusz średnicy 3-10 cm, | + | Opieńka miodowa jest tzw. gatunkiem zbiorowym (''sensu lato''), grupuje kilka bardzo podobnych (i zmiennych) gatunków. Opieńka tworzy owocniki złożone z kapelusza i trzonu. Kapelusz średnicy 3-10 cm, ochrowo-brązowy, miodowo-brązowy do czerwono-brązowego, oliwkowo-brązowy, mniej lub bardziej higrofaniczny. Młode okazy początkowo półkuliste, potem wypukłe, do rozpostartych, często z tępym garbkiem. Powierzchnia kapelusza jest sucha, z łuseczkami, dającymi się zetrzeć; brzeg słabo prążkowany. Trzon cielistobrązowy, u podstawy czasem żółtawy; 50-150(170) x 5-15(30) cm, równogruby, powyginany, u podstawy może być zgrubiały lub wrzecionowaty; powierzchnia gładka, z kłaczkami lub włókienkami, pierścień zwykle wyraźny i dość trwały, błonkowaty lub włókienkowaty, białawy, brązowiejący, od spodu często z żółtymi lub brązowymi łuseczkami. Wysyp zarodników biały. |
<br/> | <br/> | ||
Cechą charakterystyczną opieniek jest tworzenie sznurów grzybniowych, tzw. ryzomorf. Są to skupienia strzępek, rozchodzące się pod ziemią i stanowiące źródło infekcji osłabionych drzew. | Cechą charakterystyczną opieniek jest tworzenie sznurów grzybniowych, tzw. ryzomorf. Są to skupienia strzępek, rozchodzące się pod ziemią i stanowiące źródło infekcji osłabionych drzew. | ||
Linia 30: | Linia 31: | ||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
− | Opieńki to grzyby bardzo pospolite. Owocniki wyrastają masowo, zwłaszcza jesienią, zwykle od połowy września do końca listopada, w niektórych latach mogą pojawić się nawet z początkiem sierpnia. Rozwijają się na martwym drewnie i na porażonych drzewach, zarówno liściastych, jak i iglastych. Mogą też wyrastać na ziemi, w pobliżu drzew. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest opieńka ciemna (Armillaria ostoyae), zwykle w licznych wiązkach na drewnie, oraz opieńka żółtawa (Armillaria lutea) – ta przeważnie owocnikuje pojedynczo i na ziemi. | + | Opieńki to grzyby bardzo pospolite. Owocniki wyrastają masowo, zwłaszcza jesienią, zwykle od połowy września do końca listopada, w niektórych latach mogą pojawić się nawet z początkiem sierpnia. Rozwijają się na martwym drewnie i na porażonych drzewach, zarówno liściastych, jak i iglastych. Mogą też wyrastać na ziemi, w pobliżu drzew. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest opieńka ciemna (''Armillaria ostoyae''), zwykle w licznych wiązkach na drewnie, oraz opieńka żółtawa (''Armillaria lutea'') – ta przeważnie owocnikuje pojedynczo i na ziemi. |
<br/> | <br/> | ||
Opieńki to grzyby prowadzące saprotroficzny tryb życia z uzdolnieniami pasożytniczymi. Dlatego często występują jako bardzo szkodliwe pasożyty drzew, powodując ogromne straty w gospodarce leśnej. | Opieńki to grzyby prowadzące saprotroficzny tryb życia z uzdolnieniami pasożytniczymi. Dlatego często występują jako bardzo szkodliwe pasożyty drzew, powodując ogromne straty w gospodarce leśnej. | ||
− | + | <br/> | |
Opieńka, obok innego groźnego pasożyta [[korzeniowiec wieloletni|korzeniowca wieloletniego]], stanowi największe zagrożenie drzewostanów w lasach województwa warmińsko-mazurskiego. | Opieńka, obok innego groźnego pasożyta [[korzeniowiec wieloletni|korzeniowca wieloletniego]], stanowi największe zagrożenie drzewostanów w lasach województwa warmińsko-mazurskiego. | ||
<br/> | <br/> | ||
Linia 40: | Linia 41: | ||
Wszystkie gatunki opieniek są jadalne, niektóre wysoko cenione. Można jeść jedynie młode egzemplarze po odpowiednim przygotowaniu, które musi uwzględniać obgotowanie przez ok. 5 minut z odlaniem wody i ponowną obróbkę termiczną. Wywaru nie należy używać do sporządzania potraw. W stanie surowym smak łagodny, po chwili nieco gorzki, drapiący i cierpki. Grzyb mogący wywoływać uczulenie na zawarte w nim składniki. | Wszystkie gatunki opieniek są jadalne, niektóre wysoko cenione. Można jeść jedynie młode egzemplarze po odpowiednim przygotowaniu, które musi uwzględniać obgotowanie przez ok. 5 minut z odlaniem wody i ponowną obróbkę termiczną. Wywaru nie należy używać do sporządzania potraw. W stanie surowym smak łagodny, po chwili nieco gorzki, drapiący i cierpki. Grzyb mogący wywoływać uczulenie na zawarte w nim składniki. | ||
<br/> | <br/> | ||
− | + | Gatunkiem często mylonym z opieńką jest np. łuskwiak nastroszony (''Pholiota squarrosa'') - nie ma, tak jak opieńka w stanie surowym, cierpkiego smaku, pachnie korzennie, miąższ jest żółty, a wysyp zarodników brązowy. Gatunkiem rosnącym gromadnie na pniakach i mylonym z opieńką jest silnie trująca maślanka wiązkowa (''Hypholoma fasciculare'') o zielonkawych blaszkach i siarkowożółtym, bardzo gorzkim w smaku miąższu. | |
<br/> | <br/> | ||
Linia 49: | Linia 50: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
− | Gumińska B., Wojewoda W. :Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. | + | Gumińska B., Wojewoda W.: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. |
<br/> | <br/> | ||
Mańka K.: Fitopatologia leśna. Warszawa: PWRiL, 1998. | Mańka K.: Fitopatologia leśna. Warszawa: PWRiL, 1998. | ||
<br/> | <br/> | ||
+ | |||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
− | |||
http://www.grzyby.pl/gatunki/Armillaria.htm | http://www.grzyby.pl/gatunki/Armillaria.htm | ||
<br/> | <br/> | ||
Linia 62: | Linia 63: | ||
http://www.extremescience.com/biggest-living-thing.htm | http://www.extremescience.com/biggest-living-thing.htm | ||
<br/> | <br/> | ||
+ | |||
[[Kategoria: Przyroda]] | [[Kategoria: Przyroda]] | ||
[[Kategoria: Grzyby]] | [[Kategoria: Grzyby]] |
Wersja z 01:44, 14 kwi 2014
Opieńka miodowa (w szerokim znaczeniu) (= Armillaria mellea sensu lato) – gatunki grzybów wielkoowocnikowych z rodziny Physalacriaceae, rzędu pieczarkowców (Agaricales).
Spis treści
Owocnik
Opieńka miodowa jest tzw. gatunkiem zbiorowym (sensu lato), grupuje kilka bardzo podobnych (i zmiennych) gatunków. Opieńka tworzy owocniki złożone z kapelusza i trzonu. Kapelusz średnicy 3-10 cm, ochrowo-brązowy, miodowo-brązowy do czerwono-brązowego, oliwkowo-brązowy, mniej lub bardziej higrofaniczny. Młode okazy początkowo półkuliste, potem wypukłe, do rozpostartych, często z tępym garbkiem. Powierzchnia kapelusza jest sucha, z łuseczkami, dającymi się zetrzeć; brzeg słabo prążkowany. Trzon cielistobrązowy, u podstawy czasem żółtawy; 50-150(170) x 5-15(30) cm, równogruby, powyginany, u podstawy może być zgrubiały lub wrzecionowaty; powierzchnia gładka, z kłaczkami lub włókienkami, pierścień zwykle wyraźny i dość trwały, błonkowaty lub włókienkowaty, białawy, brązowiejący, od spodu często z żółtymi lub brązowymi łuseczkami. Wysyp zarodników biały.
Cechą charakterystyczną opieniek jest tworzenie sznurów grzybniowych, tzw. ryzomorf. Są to skupienia strzępek, rozchodzące się pod ziemią i stanowiące źródło infekcji osłabionych drzew.
Rozmieszczenie i ekologia
Opieńki to grzyby bardzo pospolite. Owocniki wyrastają masowo, zwłaszcza jesienią, zwykle od połowy września do końca listopada, w niektórych latach mogą pojawić się nawet z początkiem sierpnia. Rozwijają się na martwym drewnie i na porażonych drzewach, zarówno liściastych, jak i iglastych. Mogą też wyrastać na ziemi, w pobliżu drzew. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest opieńka ciemna (Armillaria ostoyae), zwykle w licznych wiązkach na drewnie, oraz opieńka żółtawa (Armillaria lutea) – ta przeważnie owocnikuje pojedynczo i na ziemi.
Opieńki to grzyby prowadzące saprotroficzny tryb życia z uzdolnieniami pasożytniczymi. Dlatego często występują jako bardzo szkodliwe pasożyty drzew, powodując ogromne straty w gospodarce leśnej.
Opieńka, obok innego groźnego pasożyta korzeniowca wieloletniego, stanowi największe zagrożenie drzewostanów w lasach województwa warmińsko-mazurskiego.
Wartość użytkowa
Wszystkie gatunki opieniek są jadalne, niektóre wysoko cenione. Można jeść jedynie młode egzemplarze po odpowiednim przygotowaniu, które musi uwzględniać obgotowanie przez ok. 5 minut z odlaniem wody i ponowną obróbkę termiczną. Wywaru nie należy używać do sporządzania potraw. W stanie surowym smak łagodny, po chwili nieco gorzki, drapiący i cierpki. Grzyb mogący wywoływać uczulenie na zawarte w nim składniki.
Gatunkiem często mylonym z opieńką jest np. łuskwiak nastroszony (Pholiota squarrosa) - nie ma, tak jak opieńka w stanie surowym, cierpkiego smaku, pachnie korzennie, miąższ jest żółty, a wysyp zarodników brązowy. Gatunkiem rosnącym gromadnie na pniakach i mylonym z opieńką jest silnie trująca maślanka wiązkowa (Hypholoma fasciculare) o zielonkawych blaszkach i siarkowożółtym, bardzo gorzkim w smaku miąższu.
Ciekawostki
Ryzomorfy mogą rozwijać się przez bardzo długi okres czasu, zajmując przy tym ogromne powierzchnie. Takiego odkrycia dokonano na przykład w amerykańskim stanie Oregon, gdzie stwierdzono, że sznury grzybniowe rozwinęły się na powierzchni ok. 9 tys. ha (!) i należały do jednego gatunku – opieńki ciemnej (Armillaria ostoyae). Uznano go za największy organizm świata.
Bibliografia
Gumińska B., Wojewoda W.: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985.
Mańka K.: Fitopatologia leśna. Warszawa: PWRiL, 1998.
Linki zewnętrzne
http://www.grzyby.pl/gatunki/Armillaria.htm
http://www.indexfungorum.org/names/Names.asp
http://www.extremescience.com/biggest-living-thing.htm