Podkolan biały

Podkolan biały
Platanthera bifolia
(L.) Rich.
Podkolan biały - pokrój [2]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	rośliny naczyniowe
Klasa	okrytonasienne
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Rodzaj	podkolan
Gatunek	podkolan biały
Synonimy

Podkolan biały (Platanthera bifolia (L.) Rich.) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae).

Morfologia

Bylina do wysokości 50 cm, z bulwami pozornymi, dużymi, jajowatymi, zawsze dwiema, jedna starszą, drugą młodszą. Łodyga jest prosto wzniesiona, dęta. Na każdej łodydze u dołu znajdują się zwykle dwa liście odziomkowe (stąd łacińska nazwa gatunku), duże, naprzeciwległe, błyszczące. Różnią się one bardzo od liści górnych, są odwrotnie jajowate, owalne, o brzegach falistych, u nasady zwężone w szeroki, oskrzydlony ogonek. Górne liście łogygowe (1-3) są małe, siedzące, lancetowate. Kwiaty, o przyjemnym zapachu, zebrane są w skąpokwiatowe, walcowate, szczytowe grono. Są białe, średnicy 1,1-1,2 cm. Listki okwiatu są wolne, trzy nachylone ku sobie tworzą hełm, dwa -odstają jak skrzydełka, dolny - języczkowaty - zwisa. Ostroga, długości do 2,2 cm, jest nitkowata, cienka, niezgrubiała. Dwie maczugowate pyłkowiny ułożone są równolegle i oddalone od siebie tylko o 1 mm. Roślina kwitnie od maja do lipca. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.

Rozmieszczenie i ekologia

Występuje w Europie (z wyjątkiem rejonu Morza Śródziemnego i Kotliny Panońskiej) i Azji oraz w północnej Afryce. W Polsce spotykany całym obszarze, choć w ostatnich latach coraz rzadziej.

Rośnie na glebach świeżych, średnio próchnicznych, w lasach liściastych i na ich skrajach oraz w borach iglastych, a także w murawach bliźniaczkowych.

Wartość użytkowa

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

Ciekawostki

Kwiaty zapylane są przez motyle nocne – ćmy, które wabione są za pomocą intensywnego zapachu (przyjemnego także dla ludzi). Ćmy przylatujące po nektar dotykają dzióbka, a wówczas pyłkowiny za pomocą uczepek przyklejają się do ich ciała.

Podobny, lecz znacznie rzadszy podkolan zielonawy Platanthera chlorantha odznacza się kwiatostanem szerszym u nasady niż na szczycie, pyłkowinami oddalonymi dołem od siebie o 4 mm, górą zaś nachylonymi ku sobie oraz ostrogą długości 20-40 mm, ku końcowi maczugowato zgrubiałą, tępą.

Na Warmii i Mazurach gatunek ten spotkać można m.in. w Parku Krajobrazowym Wzgórz Dylewskich, Mazurskim Parku Krajobrazowym, Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej.

Bibliografia

Cincura Frantisek, Ferakova Viera, Majovsky Jozef, Somsak Ladislav, Zaborsky Jan: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: PWRiL, 1990.

Linki zewnętrzne

Podkolan biały - Wikipedia [3] 27.06.2014

Polskie storczyki [4] 27.06.2014

Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce [5] 27.06.2014