Rezerwat Dęby Napiwodzkie

Rezerwat przyrody Dęby Napiwodzkie
Rezerwat Dęby Napiwodzkie - tablica informacyjna przed wejściem do rezerwatu
Rodzaj rezerwatu	leśny
Państwo	Polska
Data utworzenia	1989
Powierzchnia	37,11 ha ha
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rezerwat przyrody Dęby Napiwodzkie
Położenie na mapie Polski Rezerwat przyrody Dęby Napiwodzkie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rezerwat przyrody Dęby Napiwodzkie

O rezerwacie

Rezerwat przyrody „Dęby Napiwodzkie” został utworzony na mocy zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 11 maja 1989 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 17, poz. 120). Jest rezerwatem leśnym (fitocenotycznym), utworzonym na obszarze 37,11 ha. Przedmiotem ochrony w rezerwacie są zbiorowiska leśne wykształcone w postaci grądu, łęgu jesionowo-olszowego i boru mieszanego.

Grąd w rezerwacie Dęby Napiwodzkie

Pomnikowe dęby w rezerwacie

Granicznik płucnik w rezerwacie Dęby Napiwodzkie

Fizjogeografia terenu i szata roślinna

Rezerwat przyrody "Dęby Napiwodzkie" położony jest na terenie nadleśnictwa Jedwabno, w odległości około 5 km na południowy-zachód od miejscowości Jedwabno (powiat szczycieński). Centralną część rezerwatu stanowi dobrze wyodrębniony, ciągnący się południkowo, subglacjalny wał ozowy wysokości około 10 m. Oz otoczony jest obniżeniami z licznymi rowami odwadniającymi, odprowadzającymi nadmiar wód do przepływającej bezpośrednio przy rezerwacie, po wschodniej jego stronie, rzeki Czarna.

Największą część rezerwatu (wyniesienia) zajmuje zbiorowisko grądu, zaliczone do odmiany subatlantyckiej Stellario-Carpinetum, mimo że obiekt ten położony jest poza naturalnym zasięgiem występowania buka. W wydzieleniach leśnych porośniętych przez to zbiorowisko występują liczne pomnikowe dęby, w wieku 300-350 lat oraz stare, około 200-letnie sosny. Niewielki fragment rezerwatu, w północno-zachodniej części obiektu, zajmuje bór mieszany pochodzenia antropogenicznego, na żyznym siedlisku lasu świeżego. Najbardziej oddalone od wału ozowego, położone w obniżeniach terenowych, zewnętrzne części rezerwatu zajmuje łęg jesionowo-olszowy Fraxino-Alnetum z olszami w wieku od 45-95 lat.

Zwierzęta

Mimo że rezerwat "Dęby Napiwodzkie" położony jest w odległości zaledwie 300 m od szosy Jedwabno-Nidzica, stanowi teren dość odludny, na którym schronienie znajduje wiele gatunków zwierząt. Łącznie stwierdzono tu bytowanie 17 ssaków, 68 ptaków, 4 gadów, 4 płazów oraz 25 motyli. Wśród nich znajdują się gatunki bardzo rzadkie, zagrożone w Polsce i Europie (m.in. wilk, wydra, bóbr).

Rośliny

Dotychczas w rezerwacie "Dęby Napiwodzkie" i na terenie proponowanym do włączenia do rezerwatu stwierdzono 20 gatunków mszaków i 215 gatunków roślin naczyniowych. Występują tu m.in. gatunki objęte ścisłą ochroną: lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko i podkolan biały. Ochroną częściową objęte są: kopytnik pospolity, konwalia majowa, kruszyna pospolita i marzanka wonna. Rzadkimi w kraju gatunkami, obecnymi w rezerwacie są: czartawa drobna, skrzyp zimowy, gwiazdnica długolistna i konietlica łąkowa.

Grzyby

W rezerwacie „Dęby Napiwodzkie” wyróżniono dotychczas ponad 100 gatunków porostów (grzybów zlichenizowanych). Ten stosunkowo niewielki obiekt zabezpiecza populacje wielu rzadkich w kraju gatunków. Oprócz gatunków chronionych (14 gatunków) oraz porostów zagrożonych wymarciem w skali kraju (36 gatunków) odnotowano tu liczną grupę taksonów charakterystycznych dla dobrze zachowanych zbiorowisk leśnych, w tym 14 gatunków mających status wskaźników niżowych lasów puszczańskich. Szczególnie interesująca jest lichenobiota starych dębów, obejmująca wiele gatunków bardzo rzadkich w kraju, m.in. Calicium adspersum, Caloplaca lucifuga, Chaenotheca phaeocephala, Cliostomum corrugatum, i Pertusaria flavida. W rezerwacie występuje granicznik płucnik Lobaria pulmonaria, dla którego leśnicy wyznaczyli strefę ochrony. Na szczególną uwagę zasługuje Buellia violaceofusca – gatunek podany niedawno jako nowy dla bioty krajowej, z jednego stanowiska na Pojezierzu Kaszubskim, w rezerwacie „Dęby Napiwodzkie” został stwierdzony w roku 2012. Na uwagę zasługuje obfite występowanie pawężnicy łuseczkowatej (Peltigera praetextata), porostu objętego ścisłą ochroną, wymierającego w kraju (kategoria EN na "Czerwonej Liście").

Dotychczas nie prowadzono szczegółowych badań grzybów wielkoowocnikowych rezerwatu „Dęby Napiwodzkie”. Na starych dębach częstym gatunkiem jest ozorek dębowy Fistulina hepatica. W rezerwacie stwierdzono gatunki z „Czerwonej Listy”, rzadkie i zagrożone w skali kraju: Tremella foliacea i Pleurotus pulmonarius.

Ciekawostki

Rezerwat „Dęby Napiwodzkie” jest jednym z ogniw potencjalnego specjalnego obszaru ochrony siedlisk „Ostoja Napiwodzko-Ramucka” w ramach programu Natura 2000 (kod PLH280026).

Bibliografia

H. Chudyba, Z. Endler: Przyroda projektowanego rezerwatu Ostańce Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej. Chrońmy Przyr. Ojcz. 2 (43): 52-61, 1987.

S. Dąbrowski, B. Polakowski, L. Wołos: Obszary chronione i pomniki przyrody województwa warmińsko-mazurskiego. Urząd Wojewódzki, Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa w Olsztynie, 1999.

D. Kubiak, A. Zalewska, G. Fiedorowicz: Porosty i grzyby wielkoowocnikowe na tle zbiorowisk leśnych południowej Warmii i Mazur. W: H. Ciecierska, C. Hołdyński (red.), Dziedzictwo przyrodnicze Warmii, Mazur i Powiśla: 181-191. Przewodnik do warsztatów terenowych 56. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego pt. “Interdyscyplinarne i aplikacyjne znaczenie nauk botanicznych”, Olsztyn 24-30 czerwca 2013 r.

Plan Ochrony Rrezerwaty Przyrody „Dęby Napiwodzkie”. [w:] Rozporządzenie wojewody warmińsko-mazurskiego nr 45 z dnia 8 listopada 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia planów ochrony dla rezerwatów przyrody. Załącznik nr 15. Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego nr 190. Poz. 2673.

Linki zewnętrzne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_przyrody_Dęby_Napiwodzkie