Wyblin jednostronny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Illustration_Malaxis_monophyllos0.jpeg | |grafika = Illustration_Malaxis_monophyllos0.jpeg | ||
| − | |podpis grafiki = Wyblin jednostronny | + | |podpis grafiki = Wyblin jednostronny. Otto Wilhelm Thomé ''Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz'' 1885, [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wyblin_jednolistny#mediaviewer/Plik:Illustration_Malaxis_monophyllos0.jpg pl.wikipedia.org] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
|Gatunek = wyblin jednostronny | |Gatunek = wyblin jednostronny | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
| − | |Lista synonimów = ''Epipactis monophylla'' (L.) F.W.Schmidt | + | |Lista synonimów = ''Epipactis monophylla'' (L.) F.W.Schmidt; ''Microstylis monophyllos'' (L.) Lindl.; ''Ophrys monophyllos'' L. }} |
| − | |||
| − | ''Microstylis monophyllos'' (L.) Lindl. | ||
| − | |||
| − | ''Ophrys monophyllos'' L. }} | ||
| − | |||
| − | |||
'''Wyblin jednostronny''' (''Malaxis monophyllos'' (L.) Sw.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (''Orchidaceae''). | '''Wyblin jednostronny''' (''Malaxis monophyllos'' (L.) Sw.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (''Orchidaceae''). | ||
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| + | Wyblin jednostronny to niepozorna, wysmukła bylina osiągająca zazwyczaj kilkanaście, rzadko do 30 cm wysokości. Liście u dołu łodygi są pochwiaste, łuskowate. Nad liśćmi łuskowatymi wyrasta jeden (rzadko dwa) liść asymilacyjny, jajowaty do eliptycznego, z pochwiastą nasadą. Ma od 3 do 10 cm długości. U podstawy łodygi znajduje się również nibybulwka 1 cm długości. | ||
| − | + | Kwiaty są skupione w liczbie od 5 do 80 w luźnym, groniastym kwiatostanie. Kwiaty są niepozorne, zielone lub żółtozielone. Przysadki krótsze od szypułek kwiatowych. Warżki lancetowato zaostrzone i skierowane ku górze, ponieważ zalążnie są skręcone o 360°. Nie posiadają ostrogi. Inne listki okwiatu osiągają 2-3 mm długości i są lancetowate (listki zewnętrzne) i równowąskie (listki wewnętrzne). Zalążnia do 3 mm długości, prętosłup jasnozielony. Kwiatostan pojawia się w czerwcu i od razu też zaczynają kwitnąć pierwsze (najniższe) kwiaty. Roślina kwitnienie trwa do sierpnia. Nasiona wysiewają się na przełomie sierpnia i września. Roślina rozmnaża się zarówno z nasion jak i wegetatywnie. | |
| − | |||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| + | Gatunek okołopolarny i borealno-górski. Występuje w północnej części Ameryki Północnej i Eurazji. W południowej części zasięgu rośnie głównie w obszarach wyżynno-górskich. W Polsce znany jest z około 300 stanowisk, które znajdują się na dwóch obszarach oddzielonych dysjunkcją. Pierwszy z tych obszarów znajduje się w północnej części kraju i obejmuje Pobrzeże Bałtyckie i Pojezierze Bałtyckie. Drugi obszar obejmuje wyżynno-górską południową część kraju. | ||
| − | |||
Na terenach górskich rośnie w murawach nawapiennych w piętrze regla dolnego (maksimum wysokościowe znajduje się w Tatrach na 1220 m n.p.m.). Na niżu gatunek ten związany jest z torfowiskami niskimi i przejściowymi. Notowany jest także w wilgotnych lasach liściastych i w borach sosnowych. Na stanowiskach rośnie zwykle kilka-kilkanaście egzemplarzy, jedynie na Wyżynie Śląskiej występują bardziej liczne populacje, składające się nawet z setek roślin. | Na terenach górskich rośnie w murawach nawapiennych w piętrze regla dolnego (maksimum wysokościowe znajduje się w Tatrach na 1220 m n.p.m.). Na niżu gatunek ten związany jest z torfowiskami niskimi i przejściowymi. Notowany jest także w wilgotnych lasach liściastych i w borach sosnowych. Na stanowiskach rośnie zwykle kilka-kilkanaście egzemplarzy, jedynie na Wyżynie Śląskiej występują bardziej liczne populacje, składające się nawet z setek roślin. | ||
| − | + | ||
| + | W Polsce północno-wschodniej zginęła znaczna część stanowisk wyblinu jednostronnego. Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] gatunek ten występuje m.in. w rezerwacie [[rezerwat Redykajny|"Redykajny"]] i w [[Natura 2000 Dolina Kakaju|Obszarze Natura 200 "Dolina Kakaju"]]. | ||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | + | Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W skali kraju jest to roślina narażona na wymarcie (kategoria V na "Czerwonej liście"). Jednak stopień jej zagrożenia jest różny w różnych częściach kraju. Zagrożeniem dla tego gatunku jest osuszanie torfowisk i lasów wilgotnych, wprowadzanie drzew iglastych na siedliskach żyznych lasów liściastych. | |
| − | Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W skali kraju jest to roślina narażona na wymarcie (kategoria V na Czerwonej | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Buttler Karl Peter, ''Storczyki. Leksykon Przyrodniczy'', Warszawa 2000.<br/> | |
| − | Buttler Karl Peter | + | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.<br/> |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wyblin_jednolistny pl.wikipedia.org, wyblin jednostronny] [14.06.2014]<br/> | |
| − | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20. | + | [http://www.polskie.storczyki.org.pl/gat_wyb.php?gid=33&lng=lat polskie.storczyki.org.pl] [14.06.2014]<br/> |
| − | <br/> | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_gatunk%C3%B3w_ro%C5%9Blin_obj%C4%99tych_%C5%9Bcis%C5%82%C4%85_ochron%C4%85 pl.wikipedia.org, Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce] [14.06.2014]<br/> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: | + | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Natura 2000]] [[Kategoria: Rezerwaty przyrody]][[Kategoria: Rośliny chronione]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] |
Wersja z 22:44, 5 sty 2015
| Wyblin jednostronny | |
| | |
| Malaxis monophyllos | |
| (L.) SW. | |
 Wyblin jednostronny. Otto Wilhelm Thomé Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz 1885, pl.wikipedia.org | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Klasa | okrytonasienne |
| Rząd | szparagowce |
| Rodzina | storczykowate |
| Rodzaj | wyblin |
| Gatunek | wyblin jednostronny |
| Synonimy | |
| Epipactis monophylla (L.) F.W.Schmidt; Microstylis monophyllos (L.) Lindl.; Ophrys monophyllos L. | |
Wyblin jednostronny (Malaxis monophyllos (L.) Sw.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae).
Morfologia
Wyblin jednostronny to niepozorna, wysmukła bylina osiągająca zazwyczaj kilkanaście, rzadko do 30 cm wysokości. Liście u dołu łodygi są pochwiaste, łuskowate. Nad liśćmi łuskowatymi wyrasta jeden (rzadko dwa) liść asymilacyjny, jajowaty do eliptycznego, z pochwiastą nasadą. Ma od 3 do 10 cm długości. U podstawy łodygi znajduje się również nibybulwka 1 cm długości.
Kwiaty są skupione w liczbie od 5 do 80 w luźnym, groniastym kwiatostanie. Kwiaty są niepozorne, zielone lub żółtozielone. Przysadki krótsze od szypułek kwiatowych. Warżki lancetowato zaostrzone i skierowane ku górze, ponieważ zalążnie są skręcone o 360°. Nie posiadają ostrogi. Inne listki okwiatu osiągają 2-3 mm długości i są lancetowate (listki zewnętrzne) i równowąskie (listki wewnętrzne). Zalążnia do 3 mm długości, prętosłup jasnozielony. Kwiatostan pojawia się w czerwcu i od razu też zaczynają kwitnąć pierwsze (najniższe) kwiaty. Roślina kwitnienie trwa do sierpnia. Nasiona wysiewają się na przełomie sierpnia i września. Roślina rozmnaża się zarówno z nasion jak i wegetatywnie.
Rozmieszczenie i ekologia
Gatunek okołopolarny i borealno-górski. Występuje w północnej części Ameryki Północnej i Eurazji. W południowej części zasięgu rośnie głównie w obszarach wyżynno-górskich. W Polsce znany jest z około 300 stanowisk, które znajdują się na dwóch obszarach oddzielonych dysjunkcją. Pierwszy z tych obszarów znajduje się w północnej części kraju i obejmuje Pobrzeże Bałtyckie i Pojezierze Bałtyckie. Drugi obszar obejmuje wyżynno-górską południową część kraju.
Na terenach górskich rośnie w murawach nawapiennych w piętrze regla dolnego (maksimum wysokościowe znajduje się w Tatrach na 1220 m n.p.m.). Na niżu gatunek ten związany jest z torfowiskami niskimi i przejściowymi. Notowany jest także w wilgotnych lasach liściastych i w borach sosnowych. Na stanowiskach rośnie zwykle kilka-kilkanaście egzemplarzy, jedynie na Wyżynie Śląskiej występują bardziej liczne populacje, składające się nawet z setek roślin.
W Polsce północno-wschodniej zginęła znaczna część stanowisk wyblinu jednostronnego. Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje m.in. w rezerwacie "Redykajny" i w Obszarze Natura 200 "Dolina Kakaju".
Wartość użytkowa
Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W skali kraju jest to roślina narażona na wymarcie (kategoria V na "Czerwonej liście"). Jednak stopień jej zagrożenia jest różny w różnych częściach kraju. Zagrożeniem dla tego gatunku jest osuszanie torfowisk i lasów wilgotnych, wprowadzanie drzew iglastych na siedliskach żyznych lasów liściastych.
Bibliografia
Buttler Karl Peter, Storczyki. Leksykon Przyrodniczy, Warszawa 2000.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
pl.wikipedia.org, wyblin jednostronny [14.06.2014]
polskie.storczyki.org.pl [14.06.2014]
pl.wikipedia.org, Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce [14.06.2014]
