Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie

Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie
Data założenia:	10.04.1029
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Gietrzwałd

Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1933 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Władysław Jankowski.

Historia

W II poł. XIX w. w Gietrzwałdzie posługiwano się swobodnie językiem polskim, gdyż nauczano go w szkole. Jednak w 1873 r. zakazano nauczania języka polskiego w szkole. Dopiero decyzją Komisji Międzysojuszniczej w lutym 1920 r. zorganizowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Początkowo nauczaniem zajmowała się Maria Behmówna, od kwietnia Augustyn Klimek. Szkoła mieściła się w domu Antoniego Fiutaka. Na zajęcia przychodziło nawet 82 dzieci. Po przegranym plebiscycie szkołę zamknięto. Kolejny raz otwarcie polskiej szkoły w Gietrzwałdzie miało miejsce 10.04.1929 r. Ponownie wynajęto izbę na naukę szkolną w domu A. Fiutaka. Kierownictwo szkoły objął Władysław Jankowski. Pracował on w szkole tylko osiem miesięcy. W grudniu 1929 r. kolejnym kierownikiem został nauczyciel Bronisław Chabowski. Nowy nauczyciel prowadził chór, zespół teatralny, uczył muzyki i śpiewu młodzież. Wraz z żoną Małgorzatą aktywnie działał na rzecz polskiej mniejszości. Szkoła polska była silnie atakowana ze strony niemieckiej. W związku z tym 10.09.1933 r. zlikwidowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Nauczyciela Chabowskiego przeniesiono do Szkoły Polskiej w Stanclewie.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.

Kadra pedagogiczna

Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły w latach 1929-1933 byli:

• Władysław Jankowski
• Bronisław Chabowski.

Osiągnięcia

W szkole w Gietrzwałdzie 25.06.1931 r. zorganizowano pierwsze na Warmii Święto Dziecka. Miało ono szczególnie uroczysty przebieg. Wzięły w nim udział dzieci z polskich szkół z: Chaberkowa, Nowej Kaletki, Jarot, Leszna, Purdy, Plusk, Unieszewa, Stanclewa, Woryt, Wymoju oraz Gietrzwałdu.

Uczniowie/Absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Gietrzwałdzie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1933 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

• 1929 - 13 osób
• 1930 - 17 osób
• 1931 - 17 osób
• 1932 - 16 osób
• 1933 - 10 osób

Absolwentami Szkoły Polskiej w Gietrzwałdzie są: Józef i Maria Biegała, Franciszek i Jan Glimscy, Maria Greber, Marta, Józef i Paweł Hermanowscy, Marta i Paweł Kolender, Feliks Kopaczewski, Bernard Lorkowski, Alojzy Sikorski, Franciszek, Hildegarda i Józef Zientek.

Ciekawostki

Dom, w którym mieściła się szkoła polska w latach 1929-1933 po II wojnie światowej, stał się własnością prywatną. Natomiast tablica pamiątkowa, która została umieszczona na budynku w 1957 r. jest zniszczona.

Tablica pamiątkowa

W 1957 r. na budynkach domów A. Fiutaka i A. Sikorskiego umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone szkołom polskim z 1920 r. oraz z lat 1929-1933. Po pierwszej szkole pozostał tylko głaz pamiątkowy z napisem:

W tym miejscu w roku 1920

Mieściła się polska szkoła

W Gietrzwałdzie

Uczyli w niej

Ugruntowując polskość

Maria Bem

Augustyn Klimek

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.