Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie

Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie, źródło: Archidiecezja Warmińska
Siedziba	Chwalęcin
Adres	Chwalęcin, 11-130 Orneta
Data powołania	1957 r.
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Archidiecezja	warmińska
Dekanat	Orneta
Kościół	Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie
Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie

Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie — rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Orneta należącym do archidiecezji warmińskiej. Kościół parafialny znajduje się przy w Chwalęcinie. Od 2010 r. proboszczem parafii jest ks. mgr lic. Tomasz Kociński.

Historia parafii

Chwalęcin jest jednym z ośmiu miejsc pielgrzymkowych znanych na Warmii. We wsi znajduje się późnobarokowy kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, wzniesiony według projektu Krzysztofa Reimersa, na miejscu wcześniejszych kaplic. Późnobarokowe wyposażenie kościoła stanowi zwartą całość — bogaty zespół malowideł ściennych, wykonanych przez Jana Lossau z Braniewa, został poświęcony historii i teologii Krzyża Świętego. Od strony drogi świątynia wygląda niepozornie, natomiast wnętrze kościoła zaskakuje przepychem późnobarokowej polichromii, przedstawiającej legendę Krzyża Świętego, któremu kościół zawdzięcza swoją nazwę. Z powstaniem tego Sanktuarium wiąże się ciekawa historia: Około roku 1400 w lesie Applau nad rzeką Walsche ( obecnie Wałsza ) znaleziono Czarny Krucyfiks. Był to jeden z wielu krzyży jakie okoliczni mieszkańcy stawiali przy drogach. Jak głosi legenda przypadkowy przechodzień zauważył leżący na ziemi krzyż pomyślał, że zapewne został potrącony przez najemnych żołnierzy, którzy niedawno przechodzili tą trasą. W tym czasie Stegmannsdorf (obecnie Chwalęcin) podlegał pod parafię Wusen (obecnie Osetnik) w związku z czym krzyż przetransportowano do kościoła w Wusen (Osetniku).

Fasada kościoła parafialnego w Chwalęcinie, źródło: Wikimedia Commons [25.09.2014]

Jakież było zdziwienie mieszkańców Osetnika, gdy okazało się, że krzyż w niewyjaśniony sposób zniknął z kościoła i wrócił z powrotem do miejsca gdzie został znaleziony. Proboszcz parafii w Osetniku wraz z nauczycielem i kościelnym udali się do lasu Appelau i przynieśli krzyż z powrotem do Osetnika, gdzie umocowali go na ołtarzu. Kościół był zamykany na noc na klucz własnoręcznie przez proboszcza. Następnego ranka okazało się, że krzyż ponownie w niewyjaśnionych okolicznościach znalazł się w lesie. Przejęci parafianie wspólnie w świątecznej procesji sprowadzili krzyż do Osetnika, postanowili także ustawić straże wokół kościoła, niestety nic to nie dało, ponieważ rankiem krzyża ponownie w kościele nie było. Proboszcz uznał to za znak Boży i przekazał krzyż mieszkańcom Chwalęcina, ci postanowili wznieść drewnianą kaplicę, w której przechowywano Czarny Krucyfiks. Od tego czasu okoliczni mieszkańcy wielokrotnie donosili o cudach które wydarzały się za sprawą cudownego krzyża. Miały miejsce cudowne uzdrowienia, np. niewidomym wracal wzrok, a sparaliżowani mogli chodzić bez laski. Wiadomość o cudownych uzdrowieniach rozprzestrzeniała się coraz bardziej. Coraz więcej pielgrzymów zaczęło odwiedzać drewnianą kaplicę, postanowiono wybudować nową i większą świątynię.

Wnętrze kościoła w Chwalęcinie, źródło: [link Wikimedia Commons] [28.10.2014]

W drugiej połowie XVII wieku kaplica znajdowała się w opłakanym stanie. Miejsce to było znane wśród ludności całego komornictwa melzackiego (pieniężnieńskiego) jako słynące łaską i cudami. Do przebudowy miano przystąpić już w latach 80-tych XVII wieku. Niestety, sprzeciw proboszcza z Osetnika na wiele lat odsunął te działania, za co został ukarany apopleksją. Kiedy wyraził zgodę na budowę, choroba ustąpiła. Historia ta jest jednym z sześciu cudów opisanych na polichromii na emporach w kościele. Niepewna sytuacja polityczna, a później wybuch Wielkiej Wojny Północnej sprawiły, że przebudowa została przesunięta w czasie. Chwalęcin stał się jeszcze bardziej znanym miejscem, kiedy w latach 1709–1711 na Warmii wybuchła epidemia dżumy. Po wygaśnięciu zarazy kapituła zdecydowała, że jako wotum za odejście choroby powstanie nie kaplica, a kościół. Ostatecznie, w 1715 roku, po zbadaniu uzdrowień i cudów zadecydowano o budowie. Prace przy niej zlecono mieszkającemu od wielu lat w Ornecie, a pochodzącemu z Westfalii, mistrzowi budowlanemu Janowi Krzysztofowi Reimersowi. Na pewien czas prace zostały przerwanie z powodu śmierci Reimersa.

Czarny Krucyfiks" w ołtarzu głównym, źródło: dziedzictwo.ekai.pl [25.09.2014]

Kiedy kapituła przekazała osiem tysięcy florenów, budowę dokończył, według planów pozostawionych przez Reimersa, nieznany z imienna mistrz budowlany. Konsekracji ukończonego kościoła dokonał 13 czerwca 1728 roku biskup Jan Krzysztof Szembek. Do parafii należy również Kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, wybudowana około 1880 roku znajdująca się w Bornitach.

Kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Bornitach, wybudowana około 1880 roku, źródło: kpd.pl [25.09.2014]

Kler parafialny

Proboszczowie:

• Alfred Paweł Dankowski (od 1921)
• Józef Kehrbaum (od 1926)
• Brunon Gross (od 1935)
• Ryszard Nadolski (od 1942)
• Kazimierz Włodarczyk (1957–1964)
• Jerzy Burzik (1965–1982)
• Mieczysław Maciejewski (1982–1997)
• Jarosław Miller (1997–2010)
• Tomasz Kociński (od 2010)

Filie parafii

• kaplica w Bornitach.

Zobacz też

Archidiecezja Warmińska
gosc.pl Zapomniane sanktuarium [25.09.2014]

Bibliografia

Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, red. Bronisław Magdziarz, Olsztyn 1999
Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (do 1945roku), Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2003
Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (1945-1992), Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2006
Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie [25.09.2014]