Jan Radomski

Jan Radomski
Data i miejsce śmierci	1572 r. Nidzica

Jan Radomski (zm. ok. 1572 r. w Nidzicy) – pastor, korektor, tłumacz.

Życiorys

Wykształcenie

Jan Radomski był człowiekiem wykształconym, lecz nie wiadomo dokładnie, gdzie pobierał nauki. W 1561 r. nazwał siebie członkiem Uniwersytetu Królewieckiego. To mogłoby sugerować, że studia odbył na Albertynie, jednak w metryce uczelni brak jego wpisu. Nie ulega wątpliwości, że zdobył wykształcenie filologiczne i teologiczne. Książę Albrecht poznał go w okresie, kiedy Radomski był proboszczem w Łynie (miało to miejsce pod koniec lat 50. XVI wieku). Odkrył w nim wybitnego filologa znającego język polski, niemiecki i łaciński.

Działalność

Albrecht Hohenzollern wiosną 1560 r. powierzył Radomskiemu przekład niemieckich pism religijnych na język polski, a ponadto korekty polskich tekstów w drukarni Jana Daubmanna. Za tę pracę wyznaczył Radomskiemu uposażenie w wysokości 40 grzywien rocznie, wypłacanych każdorazowo na Zielone Święta. Radomski został następcą pełniącego uprzednio te obowiązki Eustachego Trepki zmarłego w październiku 1558 r.

Pierwszym przekładem Radomskiego była ukończona pod koniec 1560 r. i wydana u Daubmanna 25 marca 1561 r. praca Confessio Augustana, czyli wyznanie wiary niektórych książąt i miast niemieckich. Jan Radomski dokonał tłumaczenia konfesji augsburskiej, opierając się na jej wydaniu z 1531 r.

W tym samym czasie inny tłumacz, Marcin Kwiatkowski, przetłumaczył na język polski konfesję augsburską i również próbował opublikować ją u Daubmanna. Środowisko uniwersyteckie ostro skrytykowało przekład Kwiatkowskiego, zarzucając jego pracy błędy teologiczne. Rywalizacja pomiędzy tłumaczami luterańskiego wyznania wiary była odzwierciedleniem konfliktów wynikających z walki o rynek wydawniczy. Książę Albrecht podjął decyzję korzystną dla Radomskiego, bowiem zabronił druku i rozpowszechniania przekładu Kwiatkowskiego w Prusach Książęcych.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

W latach 60. XVI w. Radomski utrzymywał bliskie kontakty z Hieronimem Maleckim. Wspólnie z nim przystąpił do opracowania wielkiego słownika łacińsko-niemiecko-polskiego. Wobec rozpowszechniania się języka polskiego, używanego coraz częściej w literaturze, potrzeba opublikowania takiego słownika stawała się konieczna. Słownik miał być rozprowadzany na terenie całej Rzeczypospolitej. W pracy nad słownikiem ubiegł ich Jan Mączyński.

W 1562 r. Radomski został diakonem w Nidzicy. Proboszczem był tam wówczas Jan Grik. Po jego śmierci Radomski objął probostwo, a obowiązki duszpasterskie w tak dużej parafii ograniczały jego możliwości pracy translatoskiej. Nie mógł już być korektorem u Daubmanna.

Na polecenie Albrecht Hohenzollerna Radomski podjął się przekładu dzieła Filipa Melanchtona Examentheologicum, czyli słuchanie, albo doświadczenie w nauce słowa Bożego tych, którzy bywają na urząd kaznodziejski wezwani. Radomski wspólnie z Maleckim, na życzenie Albrechta, pracował nad polskim przekładem przeróbki Repetitio Corporis Doctrinae Ecclesiasticae, dokonanej przez Chemnitza i Morlina, zaaprobowanej przez synod w Królewcu w 1576 r. Ukazała się ona drukiem w Królewcu pod tytułem Repetitio Corporis Doctrinae Ecclesiasticae, albo powtórzenie summy z gruntownego zamknięcia prawej, pospolitej, chrześcijańskiej kościelnej nauki. Praca została opublikowana na początku 1569 r.

Latem 1569 r. biskup sambijski Joachim Morlin zaproponował Radomskiemu przełożenie na język polski Postylii domowej Marcina Lutra. Nidzicki pastor przyjął tę propozycję. Wywiązał się z obietnicy i dokończył przekładu. Jednak nie było to dzieło udane. Zawierało wiele germanizmów, błędów ortograficznych i gramatycznych. Przyczyną był fakt, iż w tym czasie, kiedy Radomski pracował nad przekładem, w południowych rejonach Prus Książęcych, jak również w Nidzicy, wybuchła epidemia, w wyniku której on sam zachorował. Przed publikacją trzeba było dokonać wielu poprawek. Jednak Radomski nie zdążył ukończyć pracy.

Ciekawostki

O prywatnym życiu Jana Radomskiego wiadomo niewiele. Jego żona prawdopodobnie pochodziła z okolic Nidzicy. Brat Radomskiego zmarł w czasie epidemii. Syn Jana, Jakub Radomski, w latach 1594-1600 pełnił funkcję pastora w polsko-ewangelickim kościele św. Ducha w Elblągu.

Bibliografia

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.

Wybitni Polacy w Królewcu. XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.