Bajtkowo

Bajtkowo
Stacja kolejowa Bajtkowo. Fot. Zbigniew Czernik. Źródło: Commons Wikimedia [02.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ełcki
Gmina	Ełk
Liczba ludności (2010)	108
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	19-300
Tablice rejestracyjne	NEL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Bajtkowo
Położenie na mapie Polski Bajtkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Bajtkowo (niem. Baitkowen) – wieś sołecka położona w Polsce w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Ełk. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego, wcześniej do województwa białostockiego. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą władz gminy Bajtkowo. W 2010 roku wieś liczyła 108 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Janusz Jarząbek.

Położenie

Wieś leży nad Jeziorem Bajtkowskim, w odległości 17 km od Ełku i 20 km od Białej Piskiej.

Dzieje miejscowości

Nazwa wsi wywodzi się od słowa baite, oznaczającego w języku staropruskim strażnicę. W pobliżu przebiegała ówczesna granica z Mazowszem. W okolicach wsi znajdują się ślady po dawnym grodzisku, nazywane Zamkową Górą (niem. Fichtenberg).

Wieś została nadana Pawłowi Grabowskiemu przez wielkiego mistrza Jana von Tieffen za wierną służbę Zakonowi. Jak wskazują dokumenty z roku 1493 i 1497 Paweł Grabowski otrzymał 40 włók ziemi, Jezioro Bajtkowskie oraz Bajtkówko. Jego syn Jan Grabowski odsprzedał część odziedziczonych po ojcu dóbr Janowi Dziwosławskiemu. Pozostałą część dóbr odziedziczył drugi syn Pawła, wojewoda mazowiecki Stanisław Ławski-Grabowski. W roku 1576 Bajtkowo odziedziczył Wojciech Popielski. W późniejszych latach wieś była własnością Jana Zwierzchowskiego oraz braci Bartosza i Macieja Rogalów. W 1588 Bajtkowo należało już do nowego właściciela Jana Dwarszewskiego. W wieku XVIII Bajtkowo było wsią szlachecką z 13 domami. Miejscową karczmę w roku 1719 prowadził Berg Salomonowitz, który dzierżawił gospodę. W 1821 roku wieś zamieszkiwało 146 osób. Parafia ewangelicka w Bajtkowie powstała w 1895 roku. Z tego okresu pochodzi również neogotycki kościół ufundowany przez miejscowego dziedzica. Z okresu I wojny światowej pozostały we wsi dwa cmentarze wojenne. Pierwszy z nich znajduje się w centrum Bajtkowa. Pochowano na nim 66 żołnierzy niemieckich. Drugi cmentarz położony jest przy kościele, naprzeciw głównego wejścia. W centralnej części cmentarza znajduje się pomnik ku czci poległych w czasie wojny mieszkańców Bajtkowa oraz zbiorowe groby żołnierzy niemieckich i rosyjskich.

Po objęciu władzy przez Adolfa Hitlera został ogłoszony dekret zmierzający do likwidacji polsko brzmiących nazw miejscowości. Właśnie w tym okresie doszło do zmiany nazwy wsi. 16 lipca 1938 roku Bajtkowo zostało przemianowane na Baitenberg. Przed wybuchem II wojny światowej wieś zamieszkiwało 209 osób. Aktualnie wieś jest sołectwa.

Religia

Znajdujący się tu kościół rzymskokatolicki jest siedzibą parafii pw. Matki Bożej Różańcowej.

Zabytki

• neogotycki kościół z 1895 roku
• cmentarze wojenne
• dawne grodzisko zwane Zamkową Górą

Galeria zdjęć

• 

  Bajtkowo. Cmentarz wojenny przy kościele. Fot. Remes. Źródło: Olsztyńska Strona Rowerowa [02.07.2014]
• 

  Kościół w Bajtkowie. Fot. GringoPL. Źródło: Commons Wikimedia [02.07.2014]

Bibliografia

Kessert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Kawecki Jan, Roman Bolesław, Ełk. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [22.07.2013]
Strona poświęcona cmentarzom i pomnikom wojennym w powiecie ełckim [22.07.2013]
Wirtualny Sztetl [22.07.2013]
Wikipedia [02.07.2014]