Wilamowo

Wilamowo
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Rozogi
Liczba ludności (2010)	341
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-114
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wilamowo
Położenie na mapie Polski Wilamowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wilamowo (niem. Willamowen, od 1938 r. Wilhelmshof) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku liczyła 341 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Halina Zyśk.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu mazursko–kurpiowskim. Miejscowość leży w odległości 28 km na południowy wschód od Szczytna, na południe od drogi krajowej nr 53, przy szosie z Rozóg do Wielbarka.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała na terenach leśnych (40 łanów), które w 1646 roku na mocy przywileju otrzymał Jan Szymon. Wieś szybko się rozwinęła, stając się jedną z największych osad w okolicy. W pierwszej połowie XIX wieku znajdowała się we wsi kopalnia bursztynu.

W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Wilamowo jako miejscowość posiadającą szkołę.

W głosowaniu plebiscytowym 11 lipca 1920 roku wzięło udział 627 mieszkańców Wilamowa; wszyscy opowiedzieli się za pozostaniem w granicach Prus Wschodnich.

Po II wojnie światowej na teren gminy, a więc również do Wilamowa, zaczęli napływać nowi osadnicy, a relacje między nimi a dawnymi mieszkańcami nie zawsze układały się poprawnie. Jeden z mieszkańców wspominał ten okres następująco: „Początkowo nie odzywaliśmy się, unikaliśmy siebie, przechodziliśmy obok siebie obojętnie, zbliżyły nas problemy wsi”.

W latach 1952–1977 wieś opuściło 38 osób, które wyjechały za Odrę.

Wieś zachowała dawny układ przestrzenny okolnicy (jedyna tego rodzaju osada w tej części Mazur), gdzie zabudowania ulokowane są wokół stawu. Aktualnie jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:

• 1782 – 65 gospodarstw

• 1818 – 488 osób, 92 gospodarstwa

• 1858 – 96 gospodarstw

• 1939 – 665 osób

Zabytki

• kilka przykładów budownictwa drewnianego z przełomu XIX i XX wieku (chałupy nr 28, 30, 34, 36, 40)
• budynek szkoły z 1939 roku, murowany; obecnie świetlica gminna
• dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Bibliografia

1. Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
   
2. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1–2, Olsztyn 2011.
   
3. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
   
4. Kudrzycki Zbigniew, Rozogi – wieś mazurska a Kurpie, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, ss. 129–141.
   
5. Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów gminy Rozogi, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21–29.
   
6. Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach, Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3–35.
   
7. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
   
8. Nowotka Marek, Ruchy ludnościowe na pograniczu mazursko-kurpiowskim (po II wojnie światowej w gminie Rozogi), Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 4, 1990, ss. 55–64.
   
9. Nowotka Marek, Z przeszłości Rozóg i okolic, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 6, 1992, ss. 169–175.
   
10. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
    
11. Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
    
12. Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
    
13. Strona Urzędu Gminy Rozogi [10.09.2013]

Przypisy

<references>