Wieża Mikołaja Kopernika we Fromborku
| Wieża Mikołaja Kopernika we Fromborku | |
| | |
| typ obiektu: | wieża |
| datacja: | przed 1400 r. |
| powiat: | braniewski |
| gmina: | Frombork |
| miejscowość: | Frombork |
Wieża Mikołaja Kopernika we Fromborku
Położenie
Wieża zwana wieżą Mikołaja Kopernika znajduje się w północno-zachodnim narożu Wzgórza Katedralnego we Fromborku. Jej czworoboczny kształt odróżnia ją od baszt, które zostały zbudowane na rzucie koła lub półkola.
Opis
Ażurowa metaloplastyka z przedstawieniem układu heliocentrycznego wieńczy czworoboczną budowlę północno-zachodniego naroża Wzgórza Katedralnego we Fromborku. Podpowiada tym samym, która z wież to tzw. Wieża Kopernika. Budowla obronna była najstarszym elementem fortyfikacji i została wzniesiona przed 1410 rokiem. Wieża w swych wyższych kondygnacjach była wielokrotnie przebudowywana i remontowana. Poważnie zniszczona w 1945 roku została zrekonstruowana w 1965 roku.
W latach 1510-1543 wieża stała się własnością kanonika warmińskiego Mikołaja Kopernika. Podobnie jak pozostali kanonicy kapituły katedralnej, Kopernik zobowiązany był do posiadania w obrębie murów warowni budowli tzw kurii zimowej, na którą łożyłby utrzymanie. Było to zgodne z obowiązującą zasadą opieki poszczególnych kanoników nad wykupionymi przez nich na czas życia budowlami wzgórza. Wieża dla Kopernika nie stanowiła ani tradycyjnego mieszkania, ani tym bardziej obserwatorium. Wchodząc po stromych i wąskich schodach na jej górny poziom można zobaczyć zróżnicowane mury budynku. Ostatnia, zadaszona kondygnacja nie dawała możliwości prowadzenia obserwacji, zwłaszcza że na ustawienie przyrządów astronomicznych i prowadzenie swobodnej pracy potrzeba było dużo miejsca. To jest klarowne wytłumaczenie o posiadaniu przez niego właściwego obserwatorium na zewnątrz warowni fromborskiej, w obrębie ogrodu okalającego jego kanonię zewnętrzną tzw. kurię letnią. Wizja malarska Jana Matejki w obrazie p.t. „Astronom Kopernik czyli rozmowa z Bogiem” jest tylko własną interpretacją, tworzącą nieprawdziwe legendy.
Ciekawostki
Wieża Kopernika na początku XX wieku miała namiastkę małego muzeum Mikołaja Kopernika. Inicjatorem utworzenia takiego miejsca był wikariusz katedry Eugeniusz Brachvogel. Pod koniec XX i na początku XXI wieku zabytkowe wnętrze ostatniej kondygnacji wieży zostało tak przygotowane, by przypominało pracownię uczonego. Przez jakiś czas była prezentowana w niej wystawa p.t. "Gabinet uczonego, doby renesansu". Małe pomieszczenie wyjaśniało prawdziwe przeznaczenie obiektu, które było sprowadzone do pracowni astronoma.
We Fromborku nie ma klasycznie rozumianego zamku. We Fromborku powstał na przestrzeni czasu zespół sakralno-obronny, na który składa się katedra otoczona murem z budowlami obronnymi.
Zobacz też
- Bazylika Archikatedralna we Fromborku
- Kościół pw. św. Mikołaja we Fromborku
- Kaplica pw. Zbawiciela w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
- Kaplica pw. św. Anny we Fromborku
- Kaplica pw. św. Jerzego w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
- Kaplica pw. św. Jerzego we Fromborku
- Szpital pw. Św. Ducha we Fromborku
- Zespół kurii kanonicznych we Fromborku
- Wieża dzwonna katedry we Fromborku
- Grota we Fromborku
- Cmentarz kanonicki we Fromborku
Bibliografia
Chorostian Bogusława, Frombork i okolice, 1990.
Kuprjaniuk Stanisław, Frombork, Olsztyn 2011.
Kurowski Edmund, Dzieje Fromborka, Frombork 2000.
Piaskowski Tadeusz, Szkop Henryk, Zabytki Fromborka, Frombork 2003.
