Stożne (gmina Kowale Oleckie)

Stożne
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Kowale Oleckie
Liczba ludności (2010)	368
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stożne
Położenie na mapie Polski Stożne
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Stożne (niem. Stoosznen, od 1938 r. Stosnau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Kowale Oleckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 368 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Maciejewski.

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na Mazurach Garbatych (Wzgórza Szeskie), 10 km na północny zachód od Olecka i 10 km na południe od Kowali Oleckich, na zachód od drogi krajowej nr 65 i linii kolejowej Olecko - Gołdap (obecnie nieczynnej). Na południowy zachód od wsi znajduje się niewielkie (4,7 ha) jeziorko, a na zachód od niej Pełczaczek – bagno i jezioro.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W połowie XVI wieku (z braku źródeł trudno określić dokładną datę) starosta Wawrzyniec von Halle nadał braciom Pawłowi i Staśkowi ze starostwa ełckiego cztery łany sołeckie. Ze swej strony sołtysi zobowiązali się do założenia wsi czynszowej na 40 łanach na prawie chełmińskim. Stożne należały do parafii ewangelickiej w Szarejkach.

Szkołę we wsi założono w XVIII wieku. W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 61 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie w grudniu 1945 roku.

W pierwszej połowie lat 50. XX wieku założono we wsi spółdzielnię produkcyjną. W 1962 roku powstało tu Kółko Rolnicze, w którego ramach działała brygada remontowo–budowlana; prowadziło ono także produkcję materiałów budowlanych. W latach 1954-1971 Stożne były siedzibą gromady.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 267 osób

• 1933 r. – 364 osoby

• 1939 r. – 412 osób

• 1988 r. – 347 osób

Szkolnictwo

• szkoła podstawowa

Kultura

W miejscowości działa świetlica wiejska, a także biblioteka publiczna, będąca filią Gminnej Biblioteki Publicznej w Kowalach Oleckich.

Gospodarka

We wsi działa żwirownia.

Zabytki

• zespół budynków szkolnych z okresu międzywojennego: szkoła i budynek gospodarczy
• zespół dworca kolejowego z 1879 roku, przebudowane w okresie międzywojennym: dworzec i pozostałości budynku przemysłowego
• kilka przykładów budownictwa murowanego z przełomu XIX i XX wieku (dom nr 7 wraz z budynkami inwentarskimi, dom nr 26)
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Bibliografia

Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]