Gołdap

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gołdap

Herb Flaga
Herb Gołdapi Flaga Gołdapi
Plac Zwycięstwa w Gołdapi.Źródło: Wikimedia Commons
Plac Zwycięstwa w Gołdapi.
Źródło: Wikimedia Commons
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat gołdapski
Gmina Gołdap
Liczba ludności (2010) 15600
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Gołdap
Gołdap
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Gołdap
Gołdap
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Uzdrowisko w Gołdapi.
Fot. Mieczysław Kalski

Gołdap (niem. Goldap) – miasto w województwie warmińsko-mazurskim, siedziba powiatu i gminy miejsko-wiejskiej. W połowie 2014 miasto liczyło 13766 mieszkańców, funkcję burmistrza pełni Tomasz Luto. Miasto położone jest nad rzeką Gołdapą.

Nazwa

Nazwa miasta pochodzi od nazwy rzeki Gołdapy, którą potem przejęło jezioro Gołdap, a następnie sama osada. Etymologicznie wywodzi się ze staropruskich słów gelda ("dolina") i ape ("rzeka"), pierwotnie nazwa oznaczała zatem "rzekę płynącą w dolinie".

Położenie

Gołdap leży w północno-wschodniej części województwa, w odległości 132 km od Olsztyna (w linii prostej). Około 130 km dzieli Gołdap od Kaliningradu (do samej granicy z Rosją są 3 km), a 200 km – od Wilna.

Powierzchnia miasta wynosi 17,20 km².

Dzieje

Początek osadnictwa w okolicy dzisiejszej Gołdapi przypadł na połowę XVI wieku, a w latach 60. tego stulecia książę Albrecht postanowił utworzyć miasto dla zabezpieczenia nieodległej granicy z Litwą. Zasadźcą wyznaczono Bronisza Rostka, który miał zostać pierwszym sołtysem. Przywilej miejski wydany został w Królewcu w 1570 roku. Miasto miało początkowo charakter rolniczy, na rozwój zaś przyszło nieco poczekać, a to ze względu na serię nieprzychylnych wydarzeń historycznych, jakimi były pożary, epidemie, zniszczenia wojenne (m.in. tatarskie z 1657 roku).

Pod koniec XVIII wieku Gołdap stała się miastem rolniczo-rzemieślniczym, o zaludnieniu rzędu trzech tysięcy osób. W 1818 roku uczyniono z miasta stolicę powiatu. Mimo kilku kolejnych dużych pożarów Gołdap rozwijała się, a w 1879 roku uzyskała połączenie kolejowe z Ełkiem (wkrótce przybyły inne linie kolejowe, obecnie stacja nie jest czynna). U schyłku XIX wieku mieszkało tu już ponad 7 tysięcy osób, w tym duża grupa Litwinów. Częstym gościem okolicznych lasów był polujący cesarz Wilhelm II.

W 1914 roku miasto zajęli na krótko Rosjanie. W okresie międzywojennym w Gołdapi nadal była siedziba powiatu. W 1938 roku doszło do spalenia synagogi. Z kolei zniszczenia wojenne z zimy 1945 roku sięgnęły 90% zabudowy.

Po przejęciu administracji przez Polskę Gołdap znalazła się w granicach województwa białostockiego, a po reformie administracyjnej z 1975 roku – województwa suwalskiego. Od lat 60. miasto cieszy się uznaniem jako kurort uzdrowiskowy, stawiając na turystykę i ekologię. W stanie wojennym Gołdap stanowiła miejsce internowania opozycjonistów.

Zabytki

Do najważniejszych zabytków Gołdapi należą:

Gospodarka

Gołdap czerpie zyski z turystyki i uzdrowiskowego charakteru, jest ośrodkiem sportów zimowych (narciarstwo, saneczkarstwo). Znaczenie w obrocie handlowym ma również bliskość granicy (3 km) z Federacją Rosyjską. Funkcjonuje szereg małych i średnich przedsiębiorstw, m.in. dwie fabryki kopert, zakłady odzieżowe, zakłady metalowe, tartak, zakład produkujący mrożonki oraz firmy produkujące elementy wyposażenia budynków.

Kultura

W Gołdapi działają m.in.:

Do znanych, cyklicznych imprez organizowanych w mieście należą Jesienne Dni Literatury Ocalenie przez Poezję i Międzynarodowy Konkurs Krzyku.

Edukacja

W Gołdapi działa:

W Gołdapi działają również: Zakład Doskonalenia Zawodowego w Białymstoku Ośrodek Kształcenia Zawodowego w Gołdapi, Liceum Ogólnokształcące Zaoczne Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Białymstoku z siedzibą w Gołdapi; Liceum Ogólnokształcące Zaoczne, Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące Zaoczne oraz Szkoła Policealna prowadzone przez Mazursko-Podlaskie Centrum Edukacji w Gołdapi.

Religia

Funkcjonują w Gołdapi jednostki lub duchowni następujących kościołów i grup wyznaniowych:

Współpraca z innymi miastami

Gołdap nawiązała współpracę partnerską z:

  • rosyjskimi Gusiewem i Dubną
  • greckim Ano Syros
  • izraelskim Giv'at Shemuel
  • niemieckim Stade
  • litewskimi Szakami

Ludzie związani z Gołdapią

Wśród osób urodzonych lub działających w Gołdapi byli:

Multimedia

Bibliografia

Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, pod redakcją Waldemara Mierzyw, Dąbrówno 2008 pl.wikipedia.org[09.01.2015]
portal Urzędu Miasta Gołdap [09.01.2015]
baza informacji lokalnych o Gołdapi [09.01.2015]
goldap.info, Gołdapski Portal Informacyjny [09.01.2015]