Występ

Występ
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Rozogi
Liczba ludności (2010)	253
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-114
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Występ
Położenie na mapie Polski Występ
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Występ (niem. Wystemp, od 1934 r. Höhenwerder) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku liczyła 253 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Elżbieta Mikołajczyk.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na wschodnim skraju Puszczy Piskiej, na pograniczu mazursko–kurpiowskim. Miejscowość leży w odległości około 4 km na północny wschód od Rozóg, przy drodze krajowej nr 53.

Dzieje miejscowości

Odnaleziono tu ślady pozostawione przez przedstawicieli kultury ceramiki sznurowej. Wieś została założona w 1782 roku na 13 łanach w ramach osadnictwa szkatułowego. W późniejszym czasie drogą karczunku wieś powiększyła swój obszar – w połowie XIX wieku obejmowała 33,5 łana. W puszczy w pobliżu Występu upolowano w 1804 roku ostatniego niedźwiedzia na terenie byłych Prus Wschodnich. Wieś została niemal całkowicie zniszczona w 1914 roku podczas działań wojennych (49 domów i 27 zabudowań gospodarczych); w okresie międzywojennym została w pełni odbudowana. W plebiscycie z 11 lipca 1920 roku wzięło udział 271 mieszkańców wsi; wszystkie głosy oddano za pozostaniem w Prusach Wschodnich. Wieś zachowała dawny charakter ulicówki.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:

• 1818 r. – 178 osób, 33 gospodarstwa

• 1858 r. – 50 gospodarstw

• 1939 r. – 304 osoby

Zabytki

• przykłady budownictwa murowanego i murowano-drewnianego z pierwszej ćwierci XX wieku (domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze)
• dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1–2, Olsztyn 2011.
Kudrzycki Zbigniew, Rozogi – wieś mazurska a Kurpie, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, ss. 129–141.
Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów gminy Rozogi, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21–29.
Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach, Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3–35.
Kudrzycki Zbigniew, Nowotka Marek, Z dziejów Rozóg i okolic, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 8, 1994, ss. 57–70.
Nowotka Marek, Ruchy ludnościowe na pograniczu mazursko-kurpiowskim (po II wojnie światowej w gminie Rozogi), Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 4, 1990, ss. 55–64.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Strona Urzędu Gminy Rozogi [10.09.2013]

Przypisy

<references>