Wróżby

Wróżba dla ludów świata barbarzyńskiego to był rytuał pozwalający nawiązać mistyczne połączenie świata materialnego z niematerialnym i dzięki temu odkryć przyszłe losy lub wolę bogów, odkryć nieznane. Takie wróżbiarstwo było częścią kutry wszystkich ludów świata. Bałtowie, a wśród nich Prusowie nie byli w tej materii odosobnieni. Zabiegi wróżbiarskie były u Prusów nader częste o czym świadczy zapis w kronice Piotra z Dusburga: „Prusowie rzadko realizowali jakieś ważne przedsięwzięcie, jeśli zgodnie ze swoim zwyczajem przez rzucenie losu pierwej nie dowiedzieli się od swoich bogów, czy powinno wyjść im ono na dobre czy na złe”. Każda istotna czynność, czy też przedsięwzięcie obarczone możliwością niepowodzenia, nie mogło zostać rozpoczęte, zanim nie poznano przez wróżby wyniku owych działań. Prusowie aby zacząć działać potrzebowali jednoznacznej odpowiedzi, że cel zostanie osiągnięty, iż przedsięwzięcie zostanie uwieńczone sukcesem. Wskazuje to na swoisty fatalizm rządzący ich postępowaniem. Wróżyli również w sprawach związanych z wojną. Opisuje to tak zwana „legenda galindzka”.

Wróżono na różne sposoby. Używano tak zwanych „wiórków”, czyli losów. Były to krótkie (3–5 cm) patyczki rozcięte wzdłuż na pół. Posiadały stronę jasną i ciemną. Wykonywano je z „bożego drzewka”, czyli – bylica boże drzewko (artemisia abrotanum). Rzucano nimi, a z układu wróżbita odczytywał przepowiednię.

Stosowano też hippomancję, czyli wróżenie z udziałem koni i włóczni. Włócznie wbijano w ziemię skrzyżowanie lub układano na ziemi. Kapłan prowadził konia i uważnie obserwował którą nogą przekroczy owe włócznie – lewą czy prawą. Wierzono, iż wróżebnego konia dosiadał jeden z bogów i to on powodził nim kierując jego krokami. To od woli boga zależało, którą nogą koń zacznie iść, którą przekroczy włócznie, którą nogą da znak. Wróżono również z układu wnętrzności lub upływu krwi zwierząt składanych w ofierze. Takimi ofiarnymi zwierzętami były: wół, byk, dzik, świnia, kozioł i pies, czarny kogut.

Odczytywano też przyszły los z szumu wiatru, śpiewu i lotu ptaków.

Bibliografia

Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, Toruń 2004.

A. Mierzyńskim, Źródła do mytologii litewskiej, t. I: Od Tacyta do końca XIII wieku, Warszawa 1892.

A. Mierzyńskim, Źródła do mytologii litewskiej, t. II: Wiek XIV i XV, Warszawa 1896.

A. Fischer, Etnografia dawnych Prusów, Gdynia 1937