Parafia pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach
| Parafia pw. św. Wawrzyńca | |
| | |
 Kościół parafialny, źródło: Diecezja toruńska, 31.12.2013.
| |
| Siedziba | Kiełpiny |
| Adres | Kiełpiny 47, 13-230 Lidzbark Welski |
| Wyznanie | katolickie |
| Kościół | rzymskokatolicki |
| Diecezja | toruńska |
| Dekanat | Lidzbark Welski |
| Kościół | Kościół pw. św. Wawarzyńca |
| Wspomnienie liturgiczne | 10 sierpień |
| Parafia w Kiełpinach | |
Parafia pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach – rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Lidzbark Welski, należącym do diecezji toruńskiej. Erygowana w . Mieści się w Kiełpinach.
Historia parafii
Nazwa wsi pochodzi od ptaka kiełpia, rodzaju łabędzia, spotykanego na Pojezierzu Mazurskim. W obecnym brzmieniu ustaliła się już w XVI w. Miejscowość występuje w źródłach pod nazwami: Kulpink - 1410 r. oraz Kielpin - 1543 r. Urzędowa nazwa za czasów pruskich to Kelpin.
Okolice Kiełpin leżą na dawnej ziemi michałowskiej, która przypuszczalnie już pod koniec X w. wchodziła w skład powstającego państwa polskiego. W 1306 r. ziemia michałowska stała się praktycznie własnością zakonu krzyżackiego.
Pierwsza wzmianka o parafii kiełpińskiej pochodzi z czasów biskupa chełmińskiego Arnolda Stapila (1402-1416). Biskup protestował przeciwko pozwaniu proboszcza kiełpińskiego przed sąd wójta bratiańskiego Mikołaja. Wieś i parafia musiały zatem być założone w XIV w. Fundatorem parafii i założycielem wsi był zakon krzyżacki. Wieś Kiełpiny po drugim pokoju toruńskim (1466 r.) włączona została w ramach Prus Królewskich do Królestwa Polskiego. Obok wsi istniał zapewne również majątek szlachecki, gdyż w 1543 r. biskup chełmiński Tiedeman Giese (1538-1549) zapisał opuszczony majątek Kiełpiny szlachcicowi Michałowi Płotowskiemu. Dokonany w 1772 r. pierwszy rozbiór Polski wcielił ziemię lubawską wraz m. in. z Kiełpinami do Królestwa Pruskiego.
Pod koniec XIV w. zbudowano we wsi pierwszy kościół parafialny. Na początku XVI w. świątynia tak podupadła, że postanowiono ją rozebrać i na jej miejscu postawić nowy kościół. w 1543 r. konsekrował go biskup Tiedeman Giese. Mieszkańcy wsi pobudowali świątynie własnym nakładem, przez co uzyskali patronat nad kościołem. Wizytacje parafii z lat 1647 i 1672 potwierdzają kolatorstwo miejscowych gospodarzy. Natomiast wizytacja z roku 1743 wyraźnie dowodzi, że patronat należał do króla. Do parafii kiełpińskiej w owym czasie należały tylko wsie: Rynek Włościański i Rynek Szlachecki. Na początku XVII w. kościół uległ całkowitemu spaleniu. Dlatego zapewne doszło w 1630 r. do likwidacji parafii. W 1672 r. jej obszar przydzielono do parafii Lidzbark, w latach 1710-1726 należała do Boleszyna, potem okresowo do parafii Grodziczno oraz Mroczno (1789-1908). W 1908 r. parafia odzyskała samodzielność jako lokalny wikariat. W roku 1912 przyłączono do parafii kiełpińskiej Gronowo z parafii rumiańskiej oraz Grądy i Tarczyny z parafii zwiniarskiej.
Zgodnie z zarządzeniem z dnia 1 IX 1848 r. nad kościołem kiełpińskim ustanowiono patronat mieszany, sprawowany przez biskupa chełmińskiego w parzystych miesiącach roku oraz w nieparzystych miesiącach przez rząd pruski.
Obecny kościół wzniesiono na miejscu poprzedniego, jako budowlę murowaną, z drwnianą wieżą. Nadano mu wezwanie św. Wawrzyńca i oddano do użytku w 1745 r. Konsekracji świątyni dokonał biskup chełmiśnki Andrzej Stanisław Załuski. Świątynię gruntownie odnowiono w 1823 r. Uroczyste poświęcenie kościoła odbyło się w 1832 r. W 1865 r. przeniesiono dzwony z wieży na dzwonnicę przed kościołem. W tym czasie przebudowano prawdopodobnie chór muzyczny i portal główny. W XX w. dobudowano od południa, na przedłużeniu osi kościoła, niewielkie pomieszczenie przy zakrystii.
W 1883 r. we wsi Kiełpiny mieszkało 290 osób (272 katolików i 18 ewangelików). Były tu wówczas 74 budynki, w tym 36 domów mieszkalnych. Wieś obejmowała obszar 2382 mórg.
Do kościoła kiełpińskiego należały wówczas następujące wsie: Kiełpiny, Kłodzina, Wasioły, Rynek i Żabiny. Do szkoły w Kiełpinach uczęszczały również dzieci ze wsi Grądy, Wasioły i Kłodzina. W 1883 r. z tego rejonu czyło się w szkole 61 dzieci katolickich.
W 1920 r. Kiełpiny włączono do powiatu lubawskiego II Rzeczypospolitej. Zmiany organizacyjne diecezji chełmińskiej dokonane z dniem 1 I 1927 r. przez biskupa Stanisława Wojciecha Okoniewskiego utrzymały parafię kiełpińską w dekanacie lidzbarskim. W 1932 r. Kiełpiny włączono do powiększającego się powiatu działdowskiego. Stan ten przetrwał do wybuchu II wojny światowej.
Warto odnotować, że ksiądz kiełpiński Józef Ledóchowski był w 1918 r., roku decydującym o odrodzeniu się wolnej ojczyzny, członkiem Powiatowej Rady Ludowej w Lubawie oraz delegatem na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu (3-5 XII 1918 r.).
W okresie II Rzeczypospolitej we wsi Kiełpiny były 64 budynki mieszkalne. Do parafii należały w 1928 r. następujące miejscowości: Kiełpiny (469 wiernych), Gronowo (185), Grądy (195), Rynek (226), Wasioły (14) i Tarczyny (143). Łącznie na terenie parafii w 1928 r. mieszkało 1232 Polaków katolików, 9 Niemców ewangelików i 3 prawosławnych. W 1934 r. we wsi mieszkało ogółem 468 mieszkańców, w tym 457 Polaków i 11 Niemców. W okresie międzywojennym na terenie parafii kiełpińskiej znajdowały się cztery szkóly powszechne: w Kiełpinach (dwuklasowa; w 1928 r. - 99 dzieci) oraz jednoklasowe w Gronowie (20), Rynku (41) i Tarczynach (22). Ogólna powierzchnia wsi w tym okresie wynosiła 6,10 km2, użytki rolne zajmowały 5,26 km2, w tym 4,91 km2 gruntów ornych.
W okresie międzywojennym czynne były następujące bractwa i stowarzyszenia: Towarzystwo Misyjne, od 1922 r., Bractwo Różańca św. i Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej (od 1926 r.).
Kościół w czasie II wojny światowej: w okresie nasilenia terroru hitlerowskiego w październiku 1939 r. został aresztowany kuratus ks. Alfons Mechlin i osadzony w więzieniu lidzbarskim. Od 22 IV 1940 r. był odosobniony w więzieniu grudziądzkim, następnie w Stutthofie, Sachsenhausen i od 14 XII 1940 r. w Dachau (nr obozowy 22809). Stąd uwolniono go 30 VIII 1941 r. dzięki staraniom ks. Dreszlera z Grudziąca. Zamieszkał w Nowym Mieście Lubawskim u ks. Mantheya. Od 1943 r. administrował parafiami Kurzętnik, Gwiździny, Brzozie Lubawskie i w końcu w Nowym Mieście Lubawskim.
Po aresztowaniu ks. A. Mechlina hitlerowcy skonfiskowali stare księgi parafialne. Plebanię zajął Niemiec Schpanke. Władze okupacyjne zawładnęły majątkiem ziemskim parafii o powierzchni około 88 ha. Skonfiskowano również dwa dzwony kościelne (jeden pozostawiono na miejscu), które po wojnie zostały odzyskane.
Kler parafialny
Ks. Kanonik Stanisław Rybarczyk (obecny Proboszcz parafii)
Urodzony dnia 07.11.1949r. w Sępolinie Krajeńskim. Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego w Sępolinie, wstępuje w 1967r. do Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Chełmińskiej w Pelplinie. Po roku studiów w październiku 1968r. zostaje powołany do odbycia Zasadniczej Służby Wojskowej w Batalionie Specjalnym w Bartoszycach. Po ukończeniu służby wojskowej w październiku 1970r. wstępuje ponownie do Wyższego Seminarium Duchownego, które kończy 23.05.1974r. święceniami kapłańskimi udzielonymi przez Biskupa Chełmińskiego Bernarda Czaplińskiego. Po święceniach pracuje duszpastersko jako wikariusz w parafiach: Wysin, Wiele i Toruń. Dekretem Biskupa Chełmińskiego Mariana Przykuckiego dnia 20.12.1987 obejmuje obowiązki Proboszcz Parafii Ś. Ap. Piotra i Pawła w Zieleniu. Po reorganizacji diecezji polskich od 1992r. jest kapłanem Diecezji Toruńskiej. W uznaniu zasług duszpasterskich 25.03.2003r. zostaje odznaczony przez Biskupa Toruńskiego Andrzeja Suskiego Godnością Kanonika. Dekretem Biskupa Toruńskiego Andrzeja Suskiego z dnia 28.06.2011r. z dniem 01.07.2011r. zostaje mianowany Proboszczem Parafii p.w. Świętego Wawrzyńca w Kiełpinach w dekanacie lidzbarskim.
Ks. Tadeusz Seroczyński Urodził się 14 lutego 1918 r. w Glaznotach na Warmii w rodzinie Józefa i Agnieszki Tretkowskiej. Ojciec był organistą. Po przegranym plebiscycie w 1920 r. rodzina przeniosła się do Koszelew, gdzie ojciec został organistą w miejscowym kościele. Tadeusz po ukończeniu szkoły powszechnej kontynuował naukę w pelplińskim Collegium Marianum, uzyskując maturę w 1938 r. Następnie studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. Wojna przerwała te studia. Najpierw przebywał w domu, a w 1942 r. (po przymusowym wpisie na Deutsche Volksliste) został wcielony do wojska niemieckiego. Przebywał na froncie wschodnim, gdzie został ranny. (Rana właściwie nie zagoiła się do końca życia; stąd Ks. Infułat Jank mógł powiedzieć - "Co to za medycyna, która nie potrafi sobie poradzić z raną wschodnią".) Po wojnie najpierw uruchomił szkołę ludową w Koszelewach, a potem kontynuował studia w Seminarium. Wyświęcony na kapłana 4 lipca 1948 r. Pracował jako prefekt i kapelan w Lubawie. 1 lipca 1961 został administratorem w Kiełpinach, gdzie zmarł 3 listopada 1971 r. Ks. Paweł Ossowski Ur. 1 maja 1919 r. w Brzeźnie (pow. Starogard Gdański), w rodzinie rolników Feliksa i Marianny z domu Ringwelska. W 1947 r. kończy maturę w Liceum Ogólnokształcącym w Starogardzie Gd. Wyświęcony na kapłana przez Ks. Bpa Kazimierza Kowalskiego 16 grudnia 1951 r. Pracował jako wikariusz w Grodzicznie, Lubawie. 23 marca 1955 r. został administratorem parafii Kiełpiny a 1 lipca 1961 r. w Grodzicznie. 15 grudnia 1987 r. przechodzi w stan spoczynku. Zamieszkuje nadal w Grodzicznie, gdzie umiera 7 czerwca 1998 r. Jako Proboszcz Grodziczna był dekanalnym referentem trzeźwości oraz od 27 marca 1969 r. wicedziekanem dekanatu lubawskiego. Ks. Józef Lech Witkowski Ur. 6 sierpnia 1930 r. w Małych Radowiskach (pow. Wąbrzeźno, woj. bydgoskie), w rodzinie Waleriana i Jadwigi z domu Aniszewska (rolnicy). Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Wąbrzeźnie w 1951 r. Święcenia kapłańskie przyjął 28 kwietnia 1957 r. w Pelplinie z rąk Ks. Bpa Kazimierza Kowalskiego. Pracował jako wikariusz w Wysinie k. Kościerzyny, w Skarlinie, w Mgoszczy, w Grudziądzu w par. NMP, w Żukowie k. Gdańska, w Fordonie, Lidzbarku Welskim i od 8 grudnia 1971 r. jako proboszcz w Kiełpinach. 15 grudnia 1987 r. przeszedł w stan spoczynku do Działdowa, gdzie umiera 31 lipca 1998 r. Ks. Franciszek Wagner Ur. 8 grudnia 1908 r. w Chroślu (par. Radomno) w rodzinie Alojzego (nauczyciel) i Moniki Pełka. Gimnazjum neoklasyczne skończył w Nowym Mieście (matura 1931). Studiował w seminarium duchownym w Pelplinie (1932-1937), a święcenia z rąk bpa S. W. Okoniewskiego przyjął 14 marca 1937 r. Jako wikariusz pracował w Jeżewie, kuratus w Laskowicach (od 1948), później administrator w Kiełpinach i Wąpiersku, a następnie prob. w Kazanicach. Zmarł 10 marca 1967 r. w Kazanicach. Ks. Alfons Jan Tissler Ur. 27 stycznia 1907 r. w miejscowości Ulkowy pod Gdańskiem w rodzinie Jana (kierownik gorzelni) i Marty Karasek. Gimnazjum skończył w Chełmnie (matura 1927). Studiował w seminarium duchownym w Pelplinie (1928-1923). Święcenia przyjął z rąk bpa Stanisława W. Okoniewskiego 17 grudnia 1932 r. Pracował jako wikariusz w Gdyni-Chyloni (1933-1935), Lidzbarku (od 1935), a od 1 stycznia 1936 jako kuratus w Wąpiersku, od 1940 administrator w Lidzbarku i Kiełpinach; po wojnie administrator w Wąpiersku i Kiełpinach (do 1947); od lipca 1947 r. administrator (a od 1950) proboszcz w Lidzbarku. Zmarł 27 października 1971 r. w Lidzbarku. Ks. Kanonik Henryk Rychert
Urodzony 14 lipca 1952 r. w Kartuzach w rodzinie Szczepana (kierowca) i Joanny z domu Brylowska. Ukończył klasę 8-mą w 1967 r. w Szkole Podstawowej nr 3 w Kartuzach. Matura w Liceum Ogólnokształcącym w Kartuzach w 1971 r. Święcenia kapłańskie - 13 lutego 1977 w Pelplinie; szafarzem Ks. Bp Ordynariusz Bernard Czapliński. Mianowany proboszczem - 15 grudnia 1987. anonik Kapituły Kolegiackiej Grudziądzkiej Dekanalny Wizytator Katechetyczny imieniny: 14 lipca
Filie parafii
...
Zobacz też
Bibliografia
Diecezja toruńska, 31.12.2013.
Parafia w Kiełpinach, 31.12.2013.
