Łojdy

Łojdy
Łojdy. Pałac
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bartoszyce
Liczba ludności (2010)	288
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Łojdy
Położenie na mapie Polski Łojdy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Łojdy (niem. Loyden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 288 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Łojdy, Jarkowo, Markowo i Pilwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Helena Puszko.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, 4 km na zachód od Bartoszyc, na zachód od drogi krajowej nr 51.

Dzieje miejscowości

Pałac i aleja dojazdowa

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa Zakonu Krzyżackiego. Jej nazwa wywodzi się od pruskiego słowa laydis - glina. Przywilej lokacyjny otrzymała w 1417 roku jako majątek rycerski o powierzchni 38 łanów. W późniejszym czasie rozdzielono go na dwa majątki szlacheckie (Łojdy A i Łojdy B). Jeden z nich należał w XVII wieku do rodziny Myślętów, a drugi w połowie XIX wieku dzierżawiła polska rodzina szlachecka Kowalskich. Z kolei od połowy XIX wieku aż do 1945 roku Łojdy były własnością rodu von Negenbornów. W 1889 roku Łojdy zajmowały obszar 670 ha. Należały do parafii ewangelickiej w Bartoszycach. Majątek Negenbornów specjalizował się w hodowli krów mlecznych i słynął z wydajności mleka.

Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 41 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel. Budynek szkoły spłonął w 1945 roku.

Po wojnie na bazie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Łojdy, a wieś wchodziła w skład sołectwa Spytajny. W 1983 roku w Łojdach było 18 budynków mieszkalnych, a ponadto znajdowały się tu: klub, filia biblioteczna, prywatny zakład remontowo-budowlany oraz przedszkole. W latach 80. rozpoczęto gruntowny remont pałacu, jednak został on przerwany. Obecnie użytkowany jest tylko w części.

W 1991 roku w miejscowości odbył się Plener Plastyki Nieprofesjonalnej.

Liczba mieszkańców

1857 - 240 osób

1933 - 193 osoby

1939 - 205 osób

1983 - 331 osób

Staw w parku pałacowym

Ludzie związani z miejscowością

• Celestyn Myślęta - profesor i rektor uniwersytetu w Królewcu; był właścicielem jednego z majątków w Łojdach

Zabytki

• Neoklasycystyczny pałac w Łojdach z 1877 roku, budynek administracyjny i park z bogatym starodrzewem
• Park
• Dom murowany (nr 5) z początku XX wieku

Bibliografia

1. Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
2. Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
4. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
5. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
6. Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce [data dostępu: 5.03.2014]
7. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
8. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]