Goryczka krzyżowa

Goryczka krzyżowa
Gentiana cruciata
L.
Goryczka krzyżowa [2]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	rośliny naczyniowe
Klasa	okrytonasienne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	goryczkowate
Rodzaj	goryczka
Gatunek	goryczka krzyżowa
Synonimy

Goryczka krzyżowa (Gentiana cruciata L.) – gatunek rośliny należący do rodziny goryczkowatych (Gentianaceae).

Morfologia

Wieloletnia okazała roślina, tworząca gęste kępy, w których oprócz kwitnących pędów występują pędy płonne lub posiadające tylko pączki przyszłorocznych kwiatów. Cała roślina jest naga. Łodyga wzniesiona, prosta, nie rozgałęziająca się, dość gruba, w dolnej części pokryta łuskami. Wysokości 10-50 cm. Pod ziemią znajduje się kłącze. Ulistnienie naprzemianległe. Liście dość duże, jajowatopodługowate. Wyższe liście są pochewkowato zrośnięte nasadami. Kwiaty zebrane w pęczki po 2-5 w kątach środkowych i górnych liści. Kwiaty 4-krotne. Kielich w środku jaśniejszy, dzwonkowaty z krótkimi ząbkami. Korona kwiatu długości 20–25 mm, błękitna, o trójkątnych, ostrych, przeważnie rozpostartych ząbkach, nie orzęsiona na brzegu. Gardziel korony naga, słupek bez szyjki, prawie siedzący. Kwitnie od czerwca do września. Owoc stanowią prawie siedzące torebki zawierające gładkie, podłużne nasiona bez skrzydełek.

Rozmieszczenie i ekologia

Występuje głównie w południowej Europie (tam tylko w górach) z wyjątkiem części południowo-wschodniej, a także w środkowej części kontynentu. W Polsce występuje dość pospolicie na całym obszarze kraju, w górach zwykle po regiel dolny. Najwyżej położone stanowisko podano z rezerwatu przyrody "Wysokie Skałki" w Pieninach (950 m n.p.m.).

Siedlisko tej goryczki stanowią ubogie murawy nawapienne, suche łąki, widne lasy sosnowe i dębowe. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy Festuco-Brometea, zespołu Adonido-Brachypodietum.

Wartość użytkowa

Źródłem zagrożenia jest zaorywanie muraw, w których występuje, ich zarastanie drzewami w wyniku sukcesji ekologicznej a także zrywanie rośliny w celach leczniczych.

Ciekawostki

Jest rośliną żywicielską rzadkiego motyla modraszka Rebela Phengaris rebeli, podlegającego w Polsce ścisłej ochronie.

Na Warmii i Mazurach gatunek ten podano m.in. z Obszaru Natura 2000 "Murawy na Pojezierzu Ełckim".

Bibliografia

Munker Bertram: Kwiaty polne i leśne. Warszawa: GeoCenter, 1998.

Linki zewnętrzne

Goryczka krzyżowa - Wikipedia [3] 28.06.2014