Mieczyk dachówkowaty
| Mieczyk dachówkowaty | |
| | |
| Gladiolus imbricatus | |
| L. | |
 Mieczyk dachówkowaty. Pokrój. Fot. Opioła Jerzy. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Klasa | okrytonasienne |
| Rząd | szparagowce |
| Rodzina | kosaćcowate |
| Rodzaj | mieczyk |
| Gatunek | mieczyk dachówkowaty |
| Synonimy | |
Mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus L.) – gatunek rośliny jednoliściennej z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae).
Morfologia
Roślina o łodydze pojedynczej, nierozgałęziona, sztywnej, dorastającej do 1 m wysokości (wraz z kwiatostanem). Liście od 2 do 4, całobrzegie, długie i sztywne, długość 20-25 cm, szerokości ok. 2 cm. Mają mieczowaty kształt i obejmują pochwiasto dolną część łodygi. Duże kwiaty na szczycie łodygi zebrane są w jednostronne, gęste grono złożone z kilku do kilkunastu kwiatów. Kwiaty grzbieciste, lejkowate, o długości ok. 2,5 cm.
Okwiat jest niezróżnicowany na kielich i koronę, składający się z 6 purpurowoczerwonych działek, które są u nasady zrośnięte w krótki kieliszek. Najwyższa działka jest nieco szersza, najniższa dłuższa od pozostałych. Trzy dolne działki o nieco podgiętych brzegach mają ciemnoczerwone smugi z białym środkiem. Nitki trzech pręcików są dwukrotnie dłuższe od zielonych pylników. Słupek ma nitkowatą szyjkę i trzema znamionami. Owocem jest trójkanciasta torebka z licznymi, oskrzydlonymi nasionami.
Część podziemna ma podziemne bulwocebulki. Dolna (ubiegłoroczna) cebulka dostarcza roślinie substancje zapasowe, górna (młodsza, tegoroczna bulwocebulka) - gromadzi substancje zapasowe na przyszły rok. Obydwie mają kulisty kształt i otoczone są błoniasta osłonką.
Rozmieszczenie i ekologia
W Polsce występuje na całym terytorium, ale w górach dużo częściej. Roślina dawniej pospolita, obecnie rzadka, szczególnie na niżu.
W województwie warmińsko-mazurskim na stanowiskach naturalnych gatunek ten występuje w Mazurskim Parku Krajobrazowym.
Siedliskiem tego gatunku są wilgotne łąki, ugory, polany, zarośla, dąbrowy. Dawniej rósł również w uprawach owsa i jęczmienia jako chwast.
Wartość użytkowa
Roślina objęta w Polsce ochroną gatunkową, coraz rzadsza w kraju. Często zbierana dla swych pięknych kwiatów. Łatwa do wyniszczenia, ponieważ podczas zbierania przeważnie wyrywa się z ziemi wraz z bulwami. Przyczyną wyraźnego zanikania tego gatunku jest również zmiana sposobu użytkowania łąk: osuszanie i zaorywanie.
Roślina ozdobna. Do XIX w. uprawiany był w europejskich ogrodach, potem zapomniany za sprawą spopularyzowanych mieczyków afrykańskich, które trzeba wykopywać na zimę. Obecnie przeżywa renesans jako cenna i efektowna roślina sadzawkowa.
Bibliografia
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew: Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Mirek Zbigniew, Zarzycki Kazimierz, Wojewoda Władysław, Szelag Zbigniew (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.
pl.wikipedia.org, mieczyk dachówkowaty [23.06.2014]
pl.wikipedia.org, lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce [23.06.2014]
