Dmusy

Dmusy
Dmusy.Mogiła cywilnej ofiary z okresu I wojny światowej
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Biała Piska
Liczba ludności (2010)	114
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-230
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dmusy
Położenie na mapie Polski Dmusy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Dmusy (niem. Dmussen,od 1938 r. Dimussen) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest na terenie Pojezierza Ełckiego wchodzącego w skład Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Miejscowość leży w odległości ok. 10,5 km na wschód od Białej Piskiej, w pobliżu Jeziora Borowego. Około 1,5 km na zachód od wsi znajduje się Czarne Bagno (Czarna Biel), natomiast 1 km na północ od wsi znajduje się Jelonka (Jelenia Góra), góra o wysokości 178 m n.p.m.

Dzieje miejscowości

Wieś otrzymała przywilej w 1495 roku – lecz istniała już wcześniej – na prawie magdeburskim na 10 łanach, nadanych Stanisławowi Myszce, Michałowi Garbowskiemu i Mikołajowi Cwalinie oraz Jakubowi i Mikołajowi Dymusom; ponadto otrzymali oni 3 łany łąk między Lisami a Lipińskimi. Od nazwiska braci(?) Dymusów (Dimussy) wieś przybrała nazwę, która w XV i XVI wieku brzmiała najczęściej: Demssen, Dimusse lub Dmussen. We wrześniu 1710 roku dotarła do wsi wielka epidemia dżumy; w jej wyniku zmarło 14 mieszkańców. Dmusy długo należały do parafii ewangelickiej w Drygałach, dopiero w 1902 roku zostały włączone do nowo utworzonej parafii w Skarżynie. Od 1737 roku istniała w Dmusach szkoła. W 1935 roku zatrudnionych było w niej dwóch nauczycieli, a uczęszczało 83 uczniów. Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Bruszkiewicz.

Liczba mieszkańców wsi Dmusy w poszczególnych latach:

1857 – 90 osób

1864 – 115 osób

1867 – 132 osoby

1933 – 266 osób

1939 – 266 osób

Religia:

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Szczepana w Rożyńsku Wielkim.

Zabytki:

• Zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane
• Budynek karczmy z początku XX wieku, murowany
• Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowane są tu trzy cywilne ofiary I wojny światowej
• Chałupa murowana z początku XX wieku

Bibliografia:

1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, s. 51-57.
3. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
4. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
5. Sawicki Ryszard, Dzieje wsi i parafii Skarżyn. Monografia historyczno-pastoralna, Znad Pisy, nr 15, 2006, s. 52-77.
6. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
7. Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, s. 73-90.
8. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09. 2013]
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 10.09. 2013]
10. Gminna Ewidencja Zabytków bip.bialapiska.pl/zalaczniki/art/050506130925.doc [data dostępu: 10.09. 2013]

Przypisy