Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)
To jest | Gmina Biała Piska | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | piski | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Franciszek Romankiewicz | ||
| Powierzchnia | 420,33 km² | ||
| Liczba sołectw | 47 | ||
| Liczba miejscowości | 65 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
12119 29 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 87 | ||
| Tablice rejestracyjne | NPI | ||
| TERYT | 2816013 | ||
| Urząd gminy Plac Mickiewicza 25 12-230 Biała Piska
| |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Biała Piska – gmina miejsko-wiejska położona w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu piskiego. Siedziba gminy znajduje się w Białej Piskiej. Jedna z największych[1] pod względem powierzchni gmin w Polsce, czwarta co do wielkości gmina w województwie warmińsko-mazurskim. Gmina rolnicza, o dużej powierzchni zalesienia w ogólnej powierzchni gminy, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina miejsko-wiejska Biała Piska zajmuje powierzchnię 420,33 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 45%
- lasy: 42%
- wody: 11%
Gmina stanowi 23,7% powierzchni powiatu piskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 12119 | 100 | 5943 | 49,0 | 6176 | 51,0 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
29 | 14 | 15 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Biała Piska wynosiło -93 osoby[2], co stanowi 37% migracji w powiecie piskim oraz 2,5% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Biała Piska były częścią powiatu piskiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Biała Piska przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].
Gminę Biała Piska powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. Jednocześnie miasto i gmina stały sią jedną jednostką administracyjną[7], w której skład wchodziły obszary sołectw: Bełcząc, Cibory, Cwaliny, Danowo, Dmusy, Drygały, Giętkie, Grodzisk, Gruzy, Guzki, Iłki, Jakuby, Konopki, Kowalewo, Kózki, Kruszewo, Kumielsk, Kożuchy, Kukły, Lisy, Lipińskie, Łodygowo, Monety, Mikuty, Myśliki, Myszki, Nitki, Nowe Drygały, Oblewo, Orłowo, Pawłocin, Pogorzel Mała, Pogorzel Wielka, Ruda, Rogale Wielkie, Rolki, Skarżyn,
Świdry, Sulimy, Sokoły Jeziorne, Szkody, Wojny, Włosty, Zalesie, Zabielne.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat piski. Gmina Biała Piska została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego.
W 1992 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 roku [9] dokonano połączenia gminy i miasta Biała Piska w jedną jednostkę administracyjną.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[10] umiejscowiły gminę Biała Piska w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim.
Gmina miejsko-wiejska Biała Piska graniczy z gminami: Pisz, Orzysz, Ełk, Prostki oraz gminami województwa podlaskiego: Grabowo, Kolno, Szczuczyn.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Bełcząc, Cibory, Cwaliny, Danowo, Dmusy, Drygały, Nowe Drygały, Giętkie, Gruzy, Guzki, Kaliszki, Kolonia Kawałek, Konopki, Kowalewo, Kózki, Kruszewo, Kumielsk, Kożuchy, Komorowo, Lisy, Lipińskie, Łodygowo, Monety, Mikuty, Myśliki, Myszki, Nitki, Orłowo, Pawłocin, Pogorzel Mała, Pogorzel Wielka, Rakowo Małe, Radysy, Ruda, Rogale Wielkie, Skarżyn, Świdry, Świdry Kościelne, Sulimy, Sokoły Jeziorne, Szkody, Szymki, Oblewo, Wojny, Włosty, Zalesie, Zabielne.
Pozostałe miejscowości: Bemowo Piskie, Cwalinki, Grodzisko, Iłki, Jakuby, Zatorze, Kolonia Konopki, Brzózki Małe, Sokoły, Kożuchowski Młyn, Kukły, Długi Kąt, Rolki, Dąbrówka Drygalska, Zaskwierki, Klarewo.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Biała Piska jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i roślin pastewnych; w produkcji zwierzęcej hodowla bydła mlecznego i mięsnego oraz trzody chlewnej.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Biała Piska wynosiła pod koniec 2013 roku 576. W tym 90 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 486 tworzy sektor prywatny. 107 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 32 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 88 firm w dziale budownictwo, 62 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 14 firm[2]. Na terenie gminy nie ma dużych zakładów przemysłowych; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel, działają zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego i drzewnego.
Gmina Biała Piska stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Duży odsetek lasów i wód powierzchniowych stwarza dobre warunki do rozwoju wszystkich form wypoczynku oraz rekreacji.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Rudy, Giętkie.
Gmina Biała Piska należy do LGD "Mazurskie Morze".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej, obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Biała Piska wynosiła 1696 osób[2], co stanowi 26,8% bezrobotnych w powiecie piskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,6% ludności[11].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Białej Piskiej
- Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Białej Piskiej
Filia biblioteki znajduje się w Drygałach.
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Dożynki Gminne
Ludzie związani z gminą
- Karl Friedrich Schinkel (1781-1841) - niemiecki architekt, urbanista, projektant i malarz, jeden z wybitniejszych twórców klasycyzmu w Królestwie Prus; według jego projektu wzniesiono wieżę kościoła pw. św. Andrzeja Boboli w Białej Piskiej.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Biała Piska należą[12]:
- założenia urbanistyczne miasta Biała Piska
- kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Białej Piskiej wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Drygałach wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kumielsku wraz z przykościelnym cmentarzem
- cmentarze ewangelickie w miejscowosciach: Biała Piska, Kowalewo, Kumielsk
- cmentarz z okresu I wojny światowej w Rakowie Małym
Szlaki i atrakcje turystyczne
- czerwony szlak rowerowy: Biała Piska - Szkody - Kumielsk - Mikuty - Kowalewo - Biała Piska
- obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
- jeziora, lasy
- zabytkowy park dworski w Kaliszkach
Religia
- Parafia Ewangelicko-Augsburska w Piszu
- Parafia pw. Chrystusa Króla w Skarżynie
- Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Drygałach
- Parafia pw. św. Andrzeja Boboli w Białej Piskiej
- Parafia pw. św. Szczepana w Rożyńsku Wielkim
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Biała Piska istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Miejskie Przedszkole w Białej Piskiej
- Przedszkole 145 w Bemowie Piskim
- Szkoła Podstawowa im. gen. Józefa Bema w Bemowie Piskim
- Szkoła Podstawowa im. Podlaskiej Brygady Kawalerii w Skarżynie
- Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Białej Piskiej
- Szkoła Podstawowa im. Zesłańców Sybiru w Kumielsku
- Szkoła Podstawowa w Kożuchach
- Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Białej Piskiej
- Zespół Szkół nr 1 w Białej Piskiej - Technikum w Zespole Szkół nr 1
- Zespół Szkół w Drygałach - Szkoła Podstawowa im. Stanisława Palczewskiego w Drygałach, Publiczne Gimnazjum w Drygałach
Sport
Na terenie gminy działa klub:
- MLKS "Znicz" Biała Piska
Inne organizacje i instytucje
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[13]:
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy i Jezior Piskich (43 629,8 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Orzyskich (21 153 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Dybowskich (10 608 ha)
Obszary Natura 2000:
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Ostoja Poligon Orzysz (21 207,98 ha)
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska (172 802,21 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Biała Piska znajdują się 24 pomniki przyrody oraz użytek ekologiczny "Ostoje Ptasie nad Jeziorem Zdedy"[13].
Zobacz też:
Przypisy
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS, Największe gminy pod względem powierzchni [20.10.2014]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [1]
- ↑ Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych,, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [2]
- ↑ 13,0 13,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [3]
Bibliografia
Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Bank Danych Lokalnych GUS, Największe gminy pod względem powierzchni [20.12.2014]
Plan rozwoju lokalnego miasta i gminy Biała Piskana lata 2004-2013
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Miasta Biała Piska [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
UStat Olsztyn [20.12.2014]
Kuratorium Oświaty w Olsztynie, Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]
