Katolicka Szkoła Polska w Unieszewie

Katolicka Szkoła Polska w Unieszewie
Budynek dawnej szkoły polskiej w Unieszewie, źródło: wikipedia [23.03.2014]
Data założenia:	10.04.1929
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Unieszewo

Katolicka Szkoła Polska w Unieszewie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Bolesław Jeziołowicz.

Historia

Staraniem działaczy oświatowych w 1926 r. w Unieszwie do szkoły niemieckiej wprowadzono nauczanie języka polskiego. Prowadziła je Anna Klattówna. Jednak dopiero Ordynacja dotycząca uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej uchwalona 31 grudnia 1928 r. przez rząd pruski pozwalała zorganizować szkołę polską. W 1929 r. do wsi przybył nauczyciel Bolesław Jeziołowicz i objął kierownictwo szkoły. Oficjalne otwarcie odbyło się 10.04.1929 r. Udział w tym wydarzeniu wzięli mieszkańcy Unieszewa, którzy pozytywnie odnieśli się do inicjatywy powstania polskiej szkoły oraz 21 dzieci. Lekcje prowadzone były w prywatnym domu Karoliny i Franciszka Bauerów. W 1931 r. na działce odkupionej od Augusta Hohmanna wybudowano dom, w którym zorganizowano szkołę i ochronkę dla dzieci mniejszości polskiej. W nowej szkole urządzano też zebrania, wieczorki towarzyskie młodzieży, występy amatorskiego zespołu teatralnego. Władze niemieckie próbowały różnymi sposobami przerwać istnienie polskiej szkoły. W marcu 1935 r. miał miejsce bandycki napad na szkołę. Nauczyciel Bolesław Jeziołowicz próbował bronić szkoły, za co 20 kwietnia 1935 r. został pozbawiony prawa do nauczania w Prusach Wschodnich. Kolejnym kierownikiem został Piotr Łangowski, który uczył w szkole ok. czterech miesięcy. Podczas jego pracy w Unieszewie 23.08.1935 r. zorganizowano Święto Dziecka, czyli zabawę latową. Łangowski został przeniesiony do pracy w Dąbrówce Wielkiej, a w Unieszewie kierownikiem szkoły polskiej został nauczyciel Jan Maza. Maza do Unieszewa przybył wraz z żoną, która opiekowała się biblioteką. W 1937 r. gestapo przeprowadziło rewizję biblioteki w celu znalezienia książki Melchiora Wańkowicza Na tropach Smętka. 31.08.1939 r. została przerwana praca polskiej szkoły. Następnego dnia w Olsztynie aresztowano nauczyciela Jana Mazę i osadzono w obozie hitlerowskim w Hohenbruch.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.

Kadra pedagogiczna

Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:

• Bolesław Jeziołowicz
• Piotr Łangowski
• Jan Maza.

Osiągnięcia

W szkole w Unieszewie dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji dla nauczycieli polskich, która miała miejsce 19.05.1930 r., lekcję pokazową z przedmiotu język polski oraz referat wygłosił nauczyciel Bolesław Jeziołowicz. Na drugiej konferencji (16.06.1933 r.) również wystąpił Bolesław Jeziołowicz. Tym razem wygłosił referat i przeprowadził lekcję z przedmiotu historia.

Uczniowie/Absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Unieszewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

• 1929 - 21 osób
• 1930 - 11 osób
• 1931 - 15 osób
• 1932 - 19 osób
• 1933 - 17 osób
• 1934 - 11 osób
• 1935 - 13 osób
• 1936 - 14 osób
• 1937 - 11 osób
• 1938 - 9 osób
• 1939 - 10 osób

Absolwentem Szkoły Polskiej w Unieszewie jest Józef Skrzypski, który jako jedyny z grona 42 uczniów dalszą naukę pobierał w Gimnazjum Polskim w Bytomiu.

Ciekawostki

Budynek szkoły w Unieszewie został wybudowany w 1931 r. Ma konstrukcję drewnianą. Obecnie funkcjonuje jako dom mieszkalny. 30 września 1985 r. wpisany został do rejestru zabytków.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.