Kwoty mleczne

Kwoty mleczne – administracyjne ograniczenie produkcji mleka wprowadzanego do obrotu. System kwot mlecznych jest jednym z podstawowych instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej UE, funkcjonuje od 1984 r. Kwotowanie (limitowanie) produkcji mleka ma celu utrzymanie produkcji na określonym poziomie i zahamowanie wzrostu wydatków z budżetu rolnego UE na wspieranie tego sektora . Kwoty mleczne stanowią odgórny pułap ilości mleka, mierzonej zawartością tłuczu, wprowadzanego przez producenta na rynek. Ich wysokość ustanawiana była pierwotnie na podstawie ilości dostarczanych do skupu w latach poprzednich. Kwoty mleczne są ściśle związane z krajem, pierwotnie nie można było ch zbywać pomiędzy regionami .

Ogólna charakterystyka

W Unii Europejskiej rynek mleka i produktów mlecznych jest jednym z najbardziej rozbudowanych ze względu na mechanizmy interwencyjne. W regulacji niniejszego rynku stosuje się trzy rodzaje instrumentów:

• administracyjne (kwotowanie produkcji),
• interwencji wewnętrznej (m.in. zakupy interwencyjne, dopłaty do prywatnego przechowywania produktów, dopłaty do przetwórstwa),
• regulowanie handlu zagranicznego (m.in. pozwolenia przywozu/wywozu, subsydia eksportowe, stawki celne).

Wprowadzenie kwot produkcji mleka było ważnym czynnikiem kształtującym podaż, popyt i ceny na rynku mleka .

Wysokość kwoty mlecznej była w Polsce ustalana na podstawie wielkości dostarczanych przez producentów mleka w latach poprzedzających akcesję. Do roku 2004 w związku z brakiem funduszy podaż mleka w Polsce była ograniczona, w związku z tym przyznane kwoty nie były zbyt wysokie. W kolejnych latach, na skutek modernizacji produkcji mleka m.in. dzięki środkom przyznanym rolnikom w formie dopłat bezpośrednich lub pozyskanym z PROW, następował wzrost podaży. Za przekroczenie przyznanego limitu produkcji mleka (kwoty) producenci mleka muszą jednak płacić kary. Za każde 100 litrów odstawionych do skupu ponad limit trzeba było zapłacić odpowiednio w roku kwotowym: w 2005/2006 – 30,91 euro, 2006/2007 – 28,54 euro, 2007/2008 – 27,83 euro . Wysokość przyznanego i wykorzystanego limitu kwot mlecznych w Polsce zaprezentowano na rysunku 1.

Rys. 1. Wysokość przyznanego i wykorzystanego limitu kwot mlecznych w Polsce

Źródło: opracowanie na podstawie Kosiak. K. Wpływ kwot mlecznych na sytuację branży mlecznej w Polsce i Estonii oraz przewidywany scenariusz po 2015 roku dokument interentowy http://www.kpsw.edu.pl/menu/pobierz/RE6/k_kosiak.pdf

Wraz z nową perspektywą budżetową UE obejmującą lata 2014-2020 ewoluować będzie Wspólna Polityka Rolna. Jedna z istotnych zmian będzie likwidacja w 2015 r. systemu kwotowania mleka. Likwidacja systemu kwotowania produkcji mleka będzie miała szereg konsekwencji, które istotnie wpłyną na funkcjonowanie gospodarstw rolnych oraz decyzje podejmowane przez producentów mleka .

Znaczenie dla regionu

System kwotowania produkcji mleka w Polsce przyczynił się do koncentracji i intensyfikacji tej produkcji. Proces ten jest obserwowany także w województwie warmińsko-mazurskim. W pierwszym roku kwotowym (2004/2005) liczba dostawców wynosiła łącznie 12137, natomiast w roku 2012/2013 było ich 7781. Zaobserwowano jednak, że zwiększyła się w tym czasie liczba dostawców posiadających kwoty indywidualne powyżej 150 tys. kg z 683 do 1296 .

Bibliografia

1. Biuletyn informacyjny Oddzaiłu Terenowego Agencji Rynku Rolnego w Olsztynie, dokument internetowy http://www.arr.gov.pl/data/00321/2014_ot_olsztyn.pdf.
2. Halamczuk M. 2009. Ekonomiczne skutki likwidacji kwot mlecznych w Unii Europejskiej – wyniki symulacji z wykorzystaniem modelu AGMEMOD. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej nr 4, s. 3-20.
3. Kosiak. K. Wpływ kwot mlecznych na sytuację branży mlecznej w Polsce i Estonii oraz przewidywany scenariusz po 2015 roku dokument interentowy http://www.kpsw.edu.pl/menu/pobierz/RE6/k_kosiak.pdf.
4. Świtłyk M., Wilczyński A. 2012. Sytuacja ekonomiczna gospodarstw mlecznych po likwidacji systemu kwotowania produkcji mleka. Wieś i Rolnictwo nr 1(154), s. 85-97.
5. www.arr.gov.pl