Pełnik europejski
| Pełnik europejski | |
| | |
| Trollius europaeus | |
| L. | |
 Pełnik europejski. Pokrój species.wikimedia.org | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Klasa | okrytonasienne |
| Rząd | jaskrowce |
| Rodzina | jaskrowate |
| Rodzaj | pełnik |
| Gatunek | Pełnik europejski |
| Synonimy | |
Pełnik europejski (Trollius europaeus L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae).
Spis treści
Morfologia
Roślina o wzniesionej łodydze wysokości 10-50 cm. Łodyga nie rozgałęzia się i jest lekko łukowato wygięta. Liście są dłoniasto podzielone, wcięte głęboko, aż do nasady (dłoniastosieczne). Składają się z 3-5 blaszek (5 blaszek mają tylko liście odziomkowe). Każda z blaszek jest nieco wcięta lub ząbkowana. Liście wyrastają naprzemianlegle na łodydze. Dolne liście osadzone są na długich ogonkach, środkowe na krótszych, a najwyższe są siedzące. Na każdej łodydze występuje najczęściej 2-3 dużych (2,5-5 cm średnicy) kwiatów dojrzewających stopniowo.
Kwiat jest kulisty i pełny, stąd nazwa rośliny. Okwiat nie jest zróżnicowany na kielich i koronę. Osadzone spiralnie płatki zaginają się do środka i dachówkowato zachodzą na siebie, chroniąc wnętrze kwiatu. Zewnętrzne płatki są duże i barwne, wewnętrzne są węższe i przechodzą stopniowo w miodniki z nektarem. Środek kwiatu wypełniają liczne pręciki i słupki. Roślina kwitnie od maja do czerwca. Owoce zebrane są w wielomieszek, poszczególne mieszki są wielonasienne. Każdy z mieszków ma stwardniały kolec (zdrewniała szyjka słupka). Kuliste, czarne nasiona dojrzewają pod koniec sierpnia.
Rozmieszczenie i ekologia
Pełnik europejski występuje w niemal całej Europie z wyjątkiem jej południowo-zachodnich krańców (na południu tylko w górach) oraz w zachodniej Syberii. W Polsce występuje na całym obszarze w rozproszeniu.
W województwie warmińsko-mazurskim na stanowiskach naturalnych gatunek ten występuje w Mazurskim i Brodnickim Parkach Krajobrazowych.
Siedlisko tej rośliny stanowią łąki bagienne lub górskie, torfowiska, bagienne lasy, brzegi potoków, ziołorośla. W górach Europy występuje do wysokości 3000 m n.p.m., w Polsce jego zasięg pionowy nie został dokładnie zbadany.
Wartość użytkowa
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Dawniej była masowo wykopywana do przydomowych ogródków i zrywana na bukiety, co znacznie przyczyniło się do zmniejszenia jej liczebności. Część stanowisk chroniona jest w parkach narodowych i rezerwatach przyrody.
Roślina ozdobna, występuje w wielu odmianach. Nadaje się do uprawy na rabatach (w miejscach nasłonecznionych) lub na kwiat cięty.
Pełnik europejski jest rośliną trującą.
Ciekawostki
Kwiaty pełnika zapylane są przez chrząszcze, błonkówki i muchówki, które przeciskają się pomiędzy płatkami, by dostać się do znajdujących się w środku miodników i pylników, przy okazji zapylając kwiat. Kwiaty wydzielają przyjemny, słaby zapach. Szybko przekwitają, ale na ich miejsce stopniowo zakwitają następne i okres kwitnienia wydłuża się. W czasie deszczu płatki kwiatów ciasno się stulają, chroniąc w ten sposób znajdujące się wewnątrz organy rozrodcze: pręciki i słupki. Przy trwającej przez dłuższy czas niepogodzie nasiona powstają w wyniku samozapylenia.
Bibliografia
Pełnik europejski pl.wikipedia.org, pełnik europejski [23.06.2014]
pl.wikipedia.org, lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce [23.06.2014]
