Stanowo

Stanowo
Stanowo. Pozostałości rodzinnego grobowca. Źródło: http://fabryka-historii.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Iława
Sołectwo	Franciszkowo
Liczba ludności (2010)	166
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stanowo
Położenie na mapie Polski Stanowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Stanowo (niem. Stenkendorf, Steenkendorf) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 166 mieszkańców (łącznie z osadami: Drwęca, Kaletka, Niziny i Prasneta). Wieś wchodzi w skład sołectwa Franciszkowo, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Barbara Wysocka.

Ruiny w parku dworskim.
Źródło: http://www.polskiezabytki.pl/

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 15,5 km na północny wschód od Iławy, w pobliżu granicy z powiatem ostródzkim; przebiega przez nią droga krajowa nr 16.

Dzieje miejscowości

Miejscowość powstała na obszarze dawnej pruskiej osady. Niewiele wiadomo na temat jej dziejów. Przed wybuchem I wojny światowej wieś wraz z Kaletką i częścią Sąpów stanowiła własność rodziny Heimendahlów, którzy w połowie XIX wieku wznieśli w Stanowie pałac w stylu neogotyckim, nawiązujący do dawnych siedzib rycerskich. W 1920 roku majątek, który obejmował wówczas 510 ha, został zakupiony przez niejakiego Abramowskiego z Gdańska. Na terenie majątku zatrudnionych było 12 rodzin oraz nadzorca sprawujący pieczę na całością dóbr. W 1933 roku wieś była zamieszkana przez 151 osób. W 1945 roku w pałacu i pałacowych zabudowaniach Rosjanie urządzili magazyny wojskowe. Opuszczając pałac w 1948 roku, czerwonoarmiści splądrowali go, a następnie podpalili.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Trójcy Przenajświętszej we Frednowach.

Zabytki

• Zespół folwarczny, dawniej pałacowo-parkowo-folwarczny, z przełomu XIX i XX wieku. Założenie zachowane w stanie szczątkowym; zachował się układ przestrzenny całego założenia, ale niewiele pozostało z dawnej zabudowy. Pałac został spalony, a po II wojnie światowej rozebrany. Spośród zabudowań folwarcznych większość obiektów zostało rozebranych, za wyjątkiem spichlerza, obory i rządcówki.
• Park dworski z XIX wieku, który zachował się w dawnych granicach, lecz z nieczytelnym układem.

Bibliografia

Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003: Uchwała Nr XIII/108/2003 z dnia 3 grudnia 2003 [05.03.2014]
Strategia rozwoju gminy Iława 2000-2015 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]