Lesiny Wielkie
| Lesiny Wielkie | |
| | |
 Kościół w Lesinach.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Wielbark |
| Liczba ludności (2010) | 151 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-160 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lesiny Wielkie | |
| Położenie na mapie Polski  Lesiny Wielkie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lesiny Wielkie (niem. Gross Leschienen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Wielbark. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 151 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agata Olender[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowej części Pojezierza Mazurskiego, na pograniczu kurpiowsko–mazurskim. Miejscowość leży w odległości 13 km na wschód od Wielbarka.
Dzieje miejscowości
Wieś istniała już przed 1579 rokiem na 15 łanach nad bagnem Łatana. W ramach osadnictwa szkatułowego wieś powiększyła później (1684) areał do 33 łanów, zaś w połowie XIX wieku obejmowała już 46,5 łana. Wieś zachowała charakter ulicówki. W 1859 roku zbudowano w Lesinach Wielkich pierwszy od czasów reformacji katolicki kościół na terenie powiatu szczycieńskiego. Do 1943 roku działały tu dwie szkoły: katolicka i ewangelicka. Budynek tej pierwszej postawiono w pobliżu kościoła w 1906 roku. Siedziba szkoły ewangelickiej powstała zapewne w tym samym okresie; po II wojnie światowej znajdowała się w niej szkoła podstawowa.
Obecnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
- 1782 r. – 25 gospodarstw
- 1818 r. – 241 osób, 35 gospodarstw
- 1939 r. – 408 osób
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Ludzie związani z miejscowością
- Walenty Tolksdorf (1816–1905) – ksiądz katolicki, działacz społeczny i religijny. Inicjator budowy kościoła w Lesinach, gdzie był proboszczem w latach 1851–1856. Założył stacje misyjne ze szkołami katolickimi w Klonie, Opaleńcu, Wielbarku, Szczytnie i Lipowcu. Swoją działalnością zasłużył sobie na miano „Apostoła Mazur”.
- Wojciech Zink (1902–1969) – kanonik warmiński, prepozyt, wikariusz generalny Prymasa Polski, proboszcz miejscowej parafii w latach 1935-1945.
- Karolina Bębenkowa (1881–?) – urodzona w Lesinach tkaczka ludowa, artystka-amatorka.
Zabytki
- kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z połowy XIX wieku, z wieżą zwieńczoną iglicą z krzyżem; wyposażenie wnętrza z drugiej połowy XIX wieku
- kapliczka przy kościele, murowana, z 1883 roku
- plebania z końca XIX wieku, murowana i otynkowana, z wieżyczkami wieńczącymi narożniki
- cmentarz parafialny, dość dobrze zachowany
- dawny cmentarz ewangelicki na wschodnim skraju wsi [2][3]; kwatera wojenna z I wojny światowej, w której pochowanych jest 5 żołnierzy armii niemieckiej i 2 armii rosyjskiej poległych 15 XII 1914 roku
- budynek szkoły katolickiej z 1906 roku, znacznie przebudowany; obecnie budynek mieszkalny
- budynek dawnej szkoły ewangelickiej, później szkoła podstawowa
- kilka przykładów budownictwa drewnianego, m.in. chałupy nr 7, 10, 22, 26, 30, a także dawna karczma (przy chałupie nr 5) z końca XIX wieku
Bibliografia
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Strona Urzędu Gminy Wielbark [10.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [29.09.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [29.09.2014]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [29.09.2014]
Przypisy
