Gwiazdosz potrójny

Gwiazdosz potrójny
Geastrum triplex
Jungh.
Owocnik gwiazdosza potrójnego. Fot. Josef F. Stuefer. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gwiazdoszowce
Rodzina	gwiazdoszowate
Rodzaj	gwiazdosz
Gatunek	gwiazdosz potrójny
Synonimy

Gwiazdosz potrójny (Geastrum triplex Jungh.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny gwiazdoszowatych (Geastraceae), rzędu gwiazdoszowców (Geastrales).

Owocnik

Owocnik początkowo zamknięty, cebulowatego kształtu, u podstawy pokryty grzybnią przerośniętą z podłożem. Powierzchnia owocnika jasnobrązowa lub zaróżowiona, nieco ciemnieje z wiekiem; wierzchnia warstwa osłony zewnętrznej łatwo odpada. Osłona zewnętrzna (egzoperydium) pęka do połowy na 4-5 (8) płatów, które rozchylają się gwiazdowato i podwijają. Maksymalna średnica owocnika wynosi 5-18 cm. Płaty osiągają grubość do 5 mm, ich wewnętrzna warstwa podczas podwijania się ramion pęka i wywija się ku górze, częściowo rozpada się, a jej resztki tworzą kołnierz wokół osłony wewnętrznej. Wewnętrzna strona osłony zewnętrznej jest gładka, bez połysku, kremowa, z wiekiem ciemnieje z jasnobrązowej do ciemnobrązowej, czasem z czerwonawym odcieniem, spękana. Osłona wewnętrzna (endoperydium) kulistawa, nieco spłaszczona, 2-4 (5) cm średnicy; tej samej barwy co wewnętrzna strona ramion, z wiekiem ochrowobrązowa; pergaminowata; siedząca lub na krótkiej (2 mm) szyjce; bez apofizy.
Gatunek wyróżnia się wśród gwiazdoszy obecnością kołnierza szyjkowego oraz dużymi rozmiarami i masywnością owocników.

Rozmieszczenie i ekologia

Jest to gatunek rzadki. Owocniki wyrastają pojedynczo lub gromadnie, częściej w miejscach zacienionych i bogatych w resztki organiczne, w zaroślach, w parkach. Czasem na silnie rozłożonym drewnie drzew liściastych. W Polsce podlega ochronie tak jak pozostałe gwiazdosze. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Danii, Estonii, Litwie, Norwegii, Finlandii.

Na Warmii i Mazurach gwiazdosz potrójny został odnotowany w Lesie Warmińskim.

Zobacz też

grzyby.pl [20.04.2014]
indexfungorum.org [20.04.2014]
pl.wikipedia.org, Gwiazdosz potrójny [20.04.2014]

Bibliografia

Kubiak Dariusz, Kubiak Katarzyna, Stanowisko gwiazdosza potrójnego Geastrum triplet Jungh. w rezerwacie Las Warmiński na Pojezierzu Olsztyńskim, "Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody" 2003, nr 22, s. 605-608.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.