Zełwągi
| Zełwągi | |
| | |
[[Plik: Zełwągi - panorama, źródło:http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html, 12.09.2013. Zełwągi - panorama
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Mikołajki |
| Sołectwo | Zełwągi |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Zełwągi | |
| Położenie na mapie Polski  Zełwągi | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Zełwągi (niem. Zellbongen, Selbongen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa suwalskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Zełwągi leże pomiędzy trzema jeziorami, Głębokim, Płocicznym i Inulcem. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów : cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Mikołajki, gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23 % powierzchni gminy a lasy ok 22%. W granicach gminy znajdują się jeziora: Mikołajskie, Tałty, Łukajno, część jeziora Śniadrwy oraz 10 mniejszych. W obrębie gminy znajduje się Mazurski Park Krajobrazowy a tereny o nadrzędnej funkcji ekologicznej (z przeciwskazaniem do inwestycji) obejmują ok. 53% powierzchni.
Dzieje miejscowości
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1540 r. Niegdyś stanowiła osadę rolniczą i rybacką. W latach 1563 - 1564 było tu 10 gospodarzy. Nazwa wsi pochodzi od okolicy, w której było dużo dzików - tzw. Salpwange. W 1647 r. elektor Fryderyk Wilhelm nadała Maciejowi Sapała dwie włóki zwane "Oblistowizną". Włóki zostały przekazane w zamian za dwie i pół włóki w Śmietkach. W 1785 r. były tu 23 dymy. W 1815 r. we wsi stało 27 dymów z 160 mieszkańcami w 1838 r. 16 z 124 osobami. W XVIII w. powstała we wsi szkoła, w której po polsku wykładał Szymański. Zabudowa wsi przybrała charakter nieregularny. W XX w. na terenie wsi rozpowszechnił się mormonizm. Wyznanie zakorzeniło się za pośrednictwem Fritz Fischera. Powstał także Kościół, który był pierwszym tego typu budynkiem w tej części Europy. 1971 kaplica była jedyną placówką Kościoła w Polsce a niektórzy wierni dojeżdżali na nabożeństwa z Warszawy, Śląska i Pomorza. Ostatecznie świątynię przejął Kościół Rzymskokatolicki.
Gospodarka
Obecnie wieś stanowi miejscowość turystyczną. We wsi działają gospodarstwa agroturystyczne.
Kultura
W pobliżu wsi znajduje się torfowisko Zełwągi, należące do nadleśnictwa maskulińskiego, leśnnictwa Baranowo.
Ludzie związani z miejscowością:
Z miejscowością związane są następujące postacie: Zdzisław Grunwald – rzeźbiarz oraz Horst Michalowski – pisarz.
Zabytki:
Z dawnego, mazurskiego budownictwa pozostało kilka domów, z których jeden - chałupa konstrukcji zrębowej z pierwszej połowy XIX w, zaliczana jest do zabytków architektury (odrestaurowana w 2000 r). W miejscowości znajduje się kaplica z 1929 roku, zbudowana przez ówczesnych wyznawców wiary mormońskiej, obecnie (od 1985 ) roku - kaplica katolicka pod wezwaniem Dobrego Pasterza. Na południowo - zachodnim brzegu jeziora Głębokiego zachowały się pozostałości cmentarza ewangelickiego
Bibliografia:
Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895, 960 ss.
Zobacz też
www.mikolajki.pl
