Zełwągi

Zełwągi
Zełwągi - panorama. Źródło: www.zelwagi.eu.interia.pl [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mikołajki
Sołectwo	Zełwągi
Liczba ludności (2010)	377
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zełwągi
Położenie na mapie Polski Zełwągi
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Zełwągi (niem. Zellbongen, Selbongen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 r. liczyła 377 mieszkańców. W kadencji 2011–2015 sołtysem wsi jest Radosław Puszko.

Zełwągi na starych fotografiach. Źródło: www.zelwagi.eu.interia.pl [12.09.2013]

Położenie

Zełwągi leżą pomiędzy trzema jeziorami: Głębokim, Płocicznym i Inulcem, przy drodze krajowej nr 16, w odległości ok. 5 km od Mikołajek.

Dzieje miejscowości

Wieś lokowano przed 1540 r. Jej nazwa pochodzi od okolicy, która była zamieszkiwana przez dziki - tzw. Salpwange. Wieś niegdyś stanowiła osadę rolniczą i rybacką. W latach 1563–1564 było tu 10 gospodarzy. W 1647 r. elektor Fryderyk Wilhelm nadała Maciejowi Sapale 2 włóki zwane "Oblistowizną". Ziemię przekazano w zamian za 2,5 włóki w Śmietkach.

W 1785 r. były tu 23 dymy. W 1815 r. we wsi znajdowało się 27 dymów, a w 1838 r. tylko 19. W 1815 r. wieś zamieszkiwało 160 osób, a w 1838 r. były tu 124 osoby.

W XVIII w. powstała we wsi szkoła, w której po polsku wykładał Szymański. Zelwągi należały do parafii ewangelickiej w Mikołajkach.

W XX w. na terenie wsi rozpowszechnił się mormonizm. Wyznanie zakorzeniło się za pośrednictwem Fritz Fischera. Powstał także kościół, który był pierwszym tego typu w tej części Europy. W 1971 r. niektórzy wierni dojeżdżali na nabożeństwa z Warszawy, Śląska i Pomorza. Ostatecznie świątynię przejął Kościół rzymskokatolicki. Zabudowa wsi przybrała charakter nieregularny.

Gospodarka

We wsi działają gospodarstwa agroturystyczne.

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się rezerwat "Jezioro Lisunie".

Ludzie związani z miejscowością

• Zdzisław Grunwald – rzeźbiarz
• Horst Michalowski – pisarz

Zabytki

• chałupa konstrukcji zrębowej z pierwszej poł. XIX w., zaliczana do zabytków architektury (odrestaurowana w 2000 r.)
• mormońska kaplica z 1929 r., obecnie (od 1985 r.) rzymskokatolicka
• Na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Głębokiego cmentarz ewangelicki

Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895.
bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]
Strona Zełwągów [12.09.2013]